X'inhi l-inflazzjoni?

Żieda ġenerali fil-prezzijiet

F'ekonomija tas-suq, il-prezzijiet tal-prodotti u s-servizzi dejjem jistgħu jinbidlu. Xi prezzijiet jogħlew; xi prezzijiet jorħsu. L-inflazzjoni sseħħ meta jkun hemm żieda fil-wisa’ fil-prezzijiet tal-prodotti u s-servizzi, mhux biss ta’ oġġetti individwali; dan ifisser, inti tista’ tixtri inqas b’EUR 1 llum milli kont tista’ l-bieraħ. Fi kliem ieħor, l-inflazzjoni tnaqqas il-valur tal-munita maż-żmien.

Xi bidliet fil-prezzijiet huma iżjed importanti minn oħrajn

Meta jiġu kkalkulati ż-żidiet medji fil-prezzijiet, il-prezzijiet ta' prodotti li nonfqu aktar fuqhom – bħall-elettriku – jingħataw piż ikbar milli l-prezzijiet ta' prodotti li nonfqu anqas fuqhom – per eżempju, iz-zokkor jew il-bolli.

Persuni differenti jixtru affarijiet differenti

Kull dar għandu drawwiet differenti fl-infiq: uħud għandhom karozza u jieklu l-laħam, oħrajn jivvjaġġaw biss bit-trasport pubbliku jew huma veġetarjani. Id-drawwiet medji tal-infiq tal-individwi kollha flimkien jiddeterminaw kemm jingħataw piż il-prodotti u s-servizzi differenti fil-kejl tal-inflazzjoni.

Biex titkejjel l-inflazzjoni, jitqiesu l-prodotti u s-servizzi kollha li jikkunsmaw l-individwi, inklużi:

• oġġetti ta' kuljum (bħall-ikel, il-gazzetti u l-petrol)
• oġġetti li jdumu jservu (bħall-ħwejjeġ, il-kompjuters u l-magni tal-ħasil)
• servizzi (bħal tal-parukkiera, l-assigrazzjoni u l-kera tad-djar)

Qabbel il-prezz tal-basket tax-xiri minn sena għal sena

Il-prodotti u s-servizzi kollha kkunsmati mill-individwi matul is-sena huma rrappreżentati minn "basket" ta' oġġetti. Kull prodott f'dan il-basket għandu prezz li maż-żmien jista' jinbidel. Ir-rata annwali tal-inflazzjoni hi l-prezz tal-basket kollu f'xahar partikolari, imqabbel mal-prezz tiegħu fl-istess xahar sena qabel.

L-inflazzjoni taż-żona tal-euro

Fiż-żona tal-euro, l-inflazzjoni tal-prezzijiet għall-konsumatur titkejjel mill-“Indiċi Armonizzat tal-Prezzijiet għall-Konsumatur”, li spiss issir referenza għalih permezz tal-akronimu tiegħu “HICP”. Il-kelma "armonizzat" tfisser li l-pajjiżi kollha tal-Unjoni Ewropea jużaw l-istess metodoloġija. Dan jiżgura li d-data ta' pajjiż tista' titqabbel mad-data ta' ieħor.

Din il-miżura hija mod tajjeb kif wieħed iżomm rekord ta’ kif il-prezzijiet jinbidlu fl-ekonomija. Huwa bħal mappa li tgħinna fil-BĊE biex nieħdu d-deċiżjonijiet it-tajba.

Xogħlna nżommu l-istabbiltà tal-prezzijiet. Nagħmlu dan billi niżguraw li l-inflazzjoni – ir-rata li biha jinbidlu l-prezzijiet maż-żmien – tibqa’ baxxa, stabbli u prevedibbli: 2 % fuq perjodu ta’ żmien medju.

Tista' titqabbel fil-pajjiżi kollha

Qabel ma l-euro sar il-munita komuni tagħna, kull pajjiż kien ikejjel l-inflazzjoni skond il-metodi u l-proċeduri nazzjonali tiegħu. Bl-introduzzjoni tal-euro sar meħtieġ mezz ta' kejl tal-inflazzjoni għaż-żona tal-euro kollha, mingħajr lakuni jew duplikazzjonijiet u b'mod li jista’ jitqabbel fil-pajjiżi kollha. L-HICP li hu sostnut b'sett ta' standards li jorbtu legalment, jagħmel preċiżament dan.

Piż tal-prodotti fl-HICP

L-impatt ta' bidla waħda fil-prezzijiet fuq l-HICP jiddependi fuq kemm jonfqu l-individwi, bħala medja, fuq dak il-prodott.

Eżempju l-kafè: il-kafè (flimkien mat-tè u l-kawkaw) għandu piż ta' 0.4%. Għalhekk, kwalunkwe bidla fil-prezz tiegħu ma jkollhix impatt kbir fuq l-HICP kumplessiv.

Eżempju l-petrol: il-petrol (flimkien mal-fjuwils u lubrikanti oħra tal-karozzi) għandu piż ta' 4.6%; jiġifieri, l-istess bidla perċentwali fil-prezz bħal fil-każ tal-kafe' jkollha impatt madwar għaxar darbiet ikbar fuq l-HICP.

Kif jiġi kkalkulat l-HICP?

1. Ġbir ta' prezzijiet – Kull xahar, miljuni ta 'prezzijiet jinġabru fil-ħwienet u onlajn grazzi għal web-scraping awtomatizzat, skaners tal-iskrivanija tal-flus kontanti, u stħarriġ. Dawn il-prezzijiet ikopru ż-żona tal-euro kollha u huma miġbura f'sa 295 kategorija ta' prodotti L-għadd eżatt tal-oġġetti eżaminati jvarja minn pajjiż għall-ieħor. Għal kull prodott jinġabru diversi prezzijiet minn postijiet tal-bejgħ differenti u f'reġjuni differenti. Eżempju: il-prezzijiet tal-kotba jqisu d-diversi tipi ta' kotba (novellistika u le, kotba ta' referenza eċċ) mibjugħa fi ħwienet tal-kotba, supermarkits u minn fornituri fuq l-Internet.
2. L-ippeżar ta' gruppi ta' prodotti – Il-gruppi tal-prodotti huma ppeżati skont l-importanza tagħhom fil-baġits medji tal-individwi. Biex jiġi żgurat li l-indiċi jibqa' rilevanti u jirrifletti l-bidliet fl-infiq, il-piżijiet jiġu aġġornati regolarment. Jiġu kkalkulati abbażi tar-riżultati ta' stħarriġ fejn l-individwi jintalbu jirreġistraw fuq xiex jonfqu flushom. Il-piżijiet huma medji nazzjonali li jirriflettu n-nefqa ta' kull tip ta' konsumatur (sinjur u fqir, żagħżugħ u anzjan, eċċ.).
3. L-ippeżar tal-pajjiżi – Il-pajjiżi huma ppeżati skont is-sehem tagħhom fin-nefqa tal-konsum totali taż-żona tal-euro

Wara r-Reviżjoni tal-Istrateġija 2021, il-Kunsill Governattiv iddeċieda li jappoġġa l-inklużjoni tal-ispejjeż tas-sjieda tad-djar fl-HICP biex jirrifletti aħjar l-esperjenzi tan-nies fir-rigward taż-żieda fil-prezzijiet.

L-implimentazzjoni ta’ dan se tieħu ż-żmien. L-Eurostat qed jaħdem biex jinkludi l-ispejjeż tad-djar okkupati mis-sidien fl-HICP.

Min jikkalkula l-HICP ...

... fil-pajjiżi? Kull pajjiż taż-żona tal-euro għandu istitut nazzjonali tal-istatistika. L-istitut jikkalkula l-HICP għal pajjiżu.

...għaż-żona tal-euro? Kull istitut nazzjonali tal-istatistika jibgħat iċ-ċifri tiegħu lill-Eurostat, l-Uffiċċju tal-Istatistika tal-Komunitajiet Ewropej. Imbagħad l-Eurostat jikkalkula l-HICP għaż-żona tal-euro kollha kemm hi. L-Eurostat jiżgura wkoll il-kwalità taċ-ċifri nazzjonali billi jiċċekkja l-konformità kontra standards li jorbtu legalment. Għad-dettalji, ara l-Eurostat.

L-inflazzjoni kif mifhuma

L-istħarriġ tal-konsumaturi juri li n-nies "iħossu" l-inflazzjoni bħala ogħla milli jindikaw l-indiċijiet attwali tal-prezzijiet. Allura, x'inhu dak li jifforma l-fehma tan-nies dwar l-inflazzjoni? Għadd ta' studji akkademiċi juru dan li ġej:

• Iż-żidiet fil-prezzijiet jiġbdulna iktar l-attenzjoni milli prezzijiet stabbli jew li qed jorħsu – Iż-żidiet fil-prezzijiet nibqgħu niftakruhom iktar ukoll. X'aktarx li inqas ninnotaw il-prezzijiet stabbli jew dawk li qed jorħsu, għalkemm dawn il-prezzijiet jgħoddu wkoll meta tiġi kkalkulata r-rata medja tal-inflazzjoni.
• Iktar ninnotaw xiri frekwenti u mhux ippjanat – F'dawn l-aħħar snin, il-prezzijiet ta' xi prodotti u servizzi li nixtru ta' spiss żdiedu iżjed mill-medja. Eżempji ta' dan huma l-petrol, il-ħobż u l-biljetti tal-karozzi tal-linja. Meta naħsbu dwar l-inflazzjoni, spiss nagħtu wisq każ tal-bidliet fil-prezzijiet ta' dawn l-oġġetti. Għalhekk nistgħu naħsbu li r-rata attwali tal-inflazzjoni hi ogħla milli hi fil-fatt.
• Xiri li jsir biss ta' kultant u d-debitar dirett inqas ninnutawhom – Ammont sostanzjali tal-baġit tal-individwi jintefaq fuq prodotti u servizzi li jinxtraw inqas ta' spiss. Eżempji ta' dan huma l-karozzi u l-btajjel. Hemm ukoll oġġetti li għalihom spiss inħallsu permezz ta' trasferiment bankarju awtomatiku (debitar dirett u ordnijiet permanenti), bħal ma huma l-kera tad-djar u l-kontijiet tat-telefon. X'aktarx li dawn l-ispejjeż u l-bidliet fil-prezzijiet tagħhom ninnutawhom inqas meta naħsbu dwar l-inflazzjoni.

• L-inflazzjoni "personali" – L-Indiċi Armonizzat tal-Prezzijiet għall-Konsumatur (HICP) hu bbażat fuq basket medju ta' prodotti u servizzi. Dan il-basket medju hu rappreżentattiv għall-individwi kollha. Madankollu, jista' jkun li l-individwi li jħossu li l-inflazzjoni hi ogħla mill-medja jħossuha b'mod iżjed qawwi minn dawk li jibbenefikaw minn inflazzjoni iżjed baxxa mill-medja.

  Eżempju: jekk il-prezzijiet tal-petrol jogħlew ħafna iżjed mill-prezzijiet ta' prodotti u servizzi oħra, min juża l-karozza ta' spiss jista' "jħoss" rata ta' inflazzjoni li hi ogħla mill-HICP għax l-ispiża personali tiegħu għall-petrol hi ogħla mill-medja. B'kuntrast ma' dan, min jew ma jużax karozza jew jużaha ftit, iħoss rata ta' inflazzjoni "personali" iżjed baxxa.

• Ir-rati tal-inflazzjoni huma annwali, iżda l-memorja tagħna tmur iżjed lura – Is-soltu l-HICP jiġi rrappurtat bħala rata ta' tkabbir annwali. Dan ifisser li l-livell ġenerali tal-prezzijiet għal perijodu speċifiku ta' żmien – pereżempju, Jannar 2009 – jitqabbel mal-istess perijodu tas-sena ta' qabel – jiġifieri Jannar 2008. Meta jkunu qed jiffurmaw il-fehma tagħhom, in-nies jistgħu jaħsbu fi prezzijiet ta' ħafna snin qabel. Fuq perijodu twil ta' żmien, il-prezzijiet x'aktarx li jogħlew sostanzjalment, ukoll meta r-rata annwali tal-inflazzjoni tkun baxxa. Per eżempju, jekk ir-rata annwali tal-bidla tal-HICP hi 2%, wara 10 snin il-livell ġenerali tal-prezzijiet ikun żdied b'iżjed minn 20%.

• Bidliet fil-prezzijiet kontra bidliet fil-kwalità – Wieħed spiss iqis il-bidliet fil-prezz ta' prodott bħala inflazzjoni. Iżda kultant fl-istess ħin tinbidel il-kwalità tal-prodott. L-HICP jqis dan billi jnaqqas il-bidla li tkun dovuta għall-kwalità.

  Eżempju: jista' jkun li l-prezzijiet tal-karozzi jkunu għolew, iżda l-mudelli l-ġodda spiss ikollhom bħala standard, karatteristiċi li qabel kienu jinbiegħu bħala extras:(pereżempju, sistemi ta' navigazzjoni satellitari, arja kondizzjonata u airbags). F'każi bħal dawn, iż-żieda fil-prezz hi parzjalment dovuta għal titjib fil-kwalità u mhux biss għall-inflazzjoni. Jekk ngħidu aħna, il-prezzijiet tal-karozzi għolew b'medja ta' 5% iżda t-titjib fil-kwalità jirrappreżenta 1%, allura l-HICP għandu jirrifletti żieda ta' 4% għal dan il-prodott.

Ara d-data

Inflazzjoni fil-prezzijiet għall-konsumatur fiż-żona tal-euro mill-1961

Fis-snin 70 u 80 f'ħafna pajjiżi Ewropej l-inflazzjoni kienet għolja. Iżda min-nofs is-snin 90 'l hawn, ir-rati tal-inflazzjoni kienu b'mod ċar aktar baxxi minħabba l-pajjiżi li kienu qed iħejju għat-tnedija tal-euro u minħabba l-politika monetarja tal-BĊE.

Riċentement ħafna, ir-rati tal-inflazzjoni żdiedu b'mod sinifikanti, l-aktar minħabba ż-żieda qawwija fil-prezzijiet tal-enerġija u tal-ikel.

X'qed imexxi l-aħħar rata tal-inflazzjoni?

L-ikbar impatt fuq l-indiċi mhux dejjem jiġi minn dawk l-oġġetti li l-prezzijiet tagħhom jinbidlu l-iżjed spiss. Ir-rata tal-inflazzjoni tiddependi wkoll mis-sehem ta' kull prodott fin-nefqa medja tal-konsum tal-individwi – fi kliem ieħor, il-"piż" tal-prodott.

Ara l-aħħar data permezz ta' dan id-daxbord interattiv tal-inflazzjoni

Iċċekkja l-aħħar data u data storika. Ara l-pajjiżi individwali u ifli l-gruppi individwali tal-prodotti. Meta tagħżel sensiela ta' żmien, l-iżvilupp tal-inflazzjoni matul iż-żmien jintwera f'animazzjoni, xahar b'xahar.