Συνοπτική παρουσίαση

Οι προοπτικές για την οικονομική δραστηριότητα και τον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ είναι πλέον πολύ αβέβαιες και εξαρτώνται καθοριστικά από την εξέλιξη του ρωσοουκρανικού πολέμου, από την επίδραση των εφαρμοζόμενων κυρώσεων και από τα πιθανά περαιτέρω μέτρα.^[1] Το βασικό σενάριο περιλαμβάνει μια αρχική αξιολόγηση της επίδρασης του πολέμου στην οικονομία της ζώνης του ευρώ με βάση τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα έως τις 2 Μαρτίου 2022. Η αλματώδης άνοδος των τιμών της ενέργειας και οι αρνητικές επιδράσεις στην εμπιστοσύνη πλήττουν σημαντικά την εγχώρια ζήτηση βραχυπρόθεσμα, ενώ οι ανακοινωθείσες κυρώσεις και η απότομη επιδείνωση των προοπτικών για τη ρωσική οικονομία θα επιβραδύνουν τον ρυθμό αύξησης του εμπορίου της ζώνης του ευρώ. Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι οι παρατηρούμενες σήμερα διαταράξεις όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό και οι αρνητικές επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη που συνδέονται με την πολεμική σύγκρουση είναι προσωρινές και ότι οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού δεν επηρεάζονται σημαντικά. Σύμφωνα με αυτές τις υποθέσεις, οι προβολές του βασικού σεναρίου προβλέπουν σημαντική αρνητική επίδραση στον ρυθμό ανάπτυξης της ζώνης του ευρώ το 2022, λόγω της σύγκρουσης. Εντούτοις, δεδομένου του σημείου εκκίνησης για την οικονομία της ζώνης του ευρώ, με ισχυρή αγορά εργασίας και εκτιμώμενη υποχώρηση των αντίξοων παραγόντων που σχετίζονται με την πανδημία και με φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς, η οικονομική δραστηριότητα εξακολουθεί να αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, ότι θα μεγεθυνθεί με σχετικά έντονο ρυθμό τα επόμενα τρίμηνα. Μεσοπρόθεσμα, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται, βάσει των προβολών, ότι θα συγκλίνει προς τα ιστορικά μέσα επίπεδα, παρά τη λιγότερο υποστηρικτική κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής και την αύξηση των επιτοκίων σύμφωνα με τις τεχνικές υποθέσεις που βασίζονται στις προσδοκίες των χρηματοπιστωτικών αγορών. Γενικά, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ θα διαμορφωθεί κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τις προβολές, σε 3,7% το 2022, 2,8% το 2023 και 1,6% το 2024. Σε σύγκριση με τις προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, οι προοπτικές για την ανάπτυξη έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2022, κυρίως λόγω των επιπτώσεων της ουκρανικής κρίσης στις τιμές της ενέργειας, στην εμπιστοσύνη και στο διεθνές εμπόριο. Αυτή η προς τα κάτω αναθεώρηση αντισταθμίζεται εν μέρει από θετική μεταφερόμενη επίδραση λόγω των προς τα άνω αναθεωρήσεων των στοιχείων για το 2021. Ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2023 έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,1 της ποσοστιαίας μονάδας, ενώ για το 2024 παραμένει αμετάβλητος.

Έπειτα από σειρά ασυνήθιστων διαταραχών όσον αφορά τις τιμές της ενέργειας, η σύγκρουση στην Ουκρανία συνεπάγεται ότι ο γενικός πληθωρισμός σύμφωνα με το βασικό σενάριο αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να παραμείνει σε πολύ υψηλά επίπεδα τους επόμενους μήνες και στη συνέχεια να υποχωρήσει βραδέως πλησιάζοντας προς τον στόχο και να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 5,1% το 2022, 2,1% το 2023 και 1,9% το 2024. Οι βραχυπρόθεσμες πιέσεις στις τιμές αυξήθηκαν σημαντικά, ιδίως όσες σχετίζονται με την εξέλιξη των διεθνών τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Οι πιέσεις αυτές εκτιμάται ότι θα διαρκέσουν περισσότερο από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως και ότι θα αντισταθμιστούν μόνο εν μέρει από τη μειωτική επίδραση που ασκούν στην ανάπτυξη η χαμηλότερη εμπιστοσύνη και η επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του εμπορίου που σχετίζεται με τη σύγκρουση. Ωστόσο, εφόσον δεν υπάρξουν περαιτέρω ανοδικές διαταραχές στις τιμές των βασικών εμπορευμάτων, ο πληθωρισμός των τιμών της ενέργειας αναμένεται, βάσει των προβολών, να μειωθεί σημαντικά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Βραχυπρόθεσμα, η μείωση αυτή σχετίζεται με επιδράσεις της βάσης σύγκρισης, ενώ οι τεχνικές υποθέσεις που βασίζονται στις τιμές των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης ενσωματώνουν μείωση των τιμών του πετρελαίου και των τιμών χονδρικής του φυσικού αερίου, με αποτέλεσμα η συνιστώσα της ενέργειας να έχει αμελητέα συμβολή στον συνολικό πληθωρισμό το 2024. Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής παραμένει υψηλός το 2022 στο 2,6%, αντανακλώντας την ισχυρότερη δυναμική των τιμών για υπηρεσίες εντάσεως επαφών, τις έμμεσες επιδράσεις από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας και τις ανοδικές επιδράσεις από τα συνεχιζόμενα φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς. Καθώς αυτές οι πιέσεις θα υποχωρούν, ο εν λόγω δείκτης μέτρησης του υποκείμενου πληθωρισμού αναμένεται να μειωθεί σε 1,8% το 2023 και στη συνέχεια να αυξηθεί σε 1,9% το 2024, λόγω της ενίσχυσης της ζήτησης, της αυξανόμενης στενότητας στις αγορές εργασίας και ορισμένων δευτερογενών επιδράσεων στους μισθούς, σύμφωνα με τις ιστορικές κανονικότητες. Σε σύγκριση με τις προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος του Δεκεμβρίου 2021, σωρευτικά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, ο γενικός πληθωρισμός έχει αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα πάνω, ιδίως για το 2022. Αυτή η αναθεώρηση προς τα πάνω αντανακλά πρόσφατα απροσδόκητα στοιχεία, τις υψηλότερες τιμές των ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων, τις πιο επίμονες ανοδικές πιέσεις από τις διαταράξεις στην πλευρά της προσφοράς, την εντονότερη άνοδο των μισθών, που σχετίζεται επίσης με την προγραμματισμένη αύξηση του κατώτατου μισθού στη Γερμανία. Λαμβάνει επίσης υπόψη την πρόσφατη επάνοδο των μεσοπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό που βασίζονται σε στοιχεία ερευνών προς επίπεδα συμβατά με τον στόχο της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Οι επιδράσεις αυτές υπεραντισταθμίζουν την αρνητική επίδραση που ασκούν στον πληθωρισμό η σημαντική αναθεώρηση προς τα πάνω των βασιζόμενων σε στοιχεία της αγοράς υποθέσεων για τα επιτόκια και οι δυσμενείς επιπτώσεις στη ζήτηση εξαιτίας της σύγκρουσης στην Ουκρανία.

Λόγω της σημαντικής αβεβαιότητας που περιβάλλει τον αντίκτυπο της σύγκρουσης στην Ουκρανία στην οικονομία της ζώνης του ευρώ, έχουν καταρτιστεί δύο σενάρια πέραν του βασικού. Σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, ένα «δυσμενές» σενάριο υποθέτει ότι θα επιβληθούν αυστηρότερες κυρώσεις στη Ρωσία, με αποτέλεσμα κάποιες διαταράξεις στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Η συνεχιζόμενη μείωση του εφοδιασμού με ρωσικό φυσικό αέριο θα οδηγήσει σε αύξηση του κόστους της ενέργειας και σε μείωση της παραγωγής στη ζώνη του ευρώ, αλλά αυτό θα είναι πρόσκαιρο, καθώς θα πραγματοποιείται υποκατάσταση από άλλες πηγές ενέργειας. Επιπλέον, οι γεωπολιτικές εντάσεις θα έχουν μεγαλύτερη διάρκεια από ό,τι σύμφωνα με το βασικό σενάριο, οδηγώντας σε πρόσθετες διαταράξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές και σε πιο επίμονη αβεβαιότητα. Σύμφωνα με ένα τέτοιο σενάριο, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ θα είναι χαμηλότερος κατά 1,2 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το βασικό σενάριο το 2022, ενώ ο πληθωρισμός θα είναι υψηλότερος κατά 0,8 της ποσοστιαίας μονάδας. Οι διαφορές θα είναι πιο περιορισμένες το 2023. Το 2024, η ανάπτυξη θα είναι κάπως ισχυρότερη από ό,τι υποθέτει το βασικό σενάριο, καθώς η οικονομία θα ανακάμπτει μετά τον μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική δραστηριότητα το 2022 και το 2023. Καθώς θα αποκαθίσταται η ισορροπία στις αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι μεγάλες εξάρσεις των τιμών της ενέργειας θα υποχωρήσουν σταδιακά, προκαλώντας μείωση του πληθωρισμού κάτω από το επίπεδο που προβλέπει το βασικό σενάριο, ιδίως το 2024. Ένα «ακραίο» σενάριο περιλαμβάνει, εκτός από τα χαρακτηριστικά του δυσμενούς σεναρίου, εντονότερη αντίδραση των τιμών της ενέργειας στις μεγαλύτερες μειώσεις της προσφοράς, εντονότερη ανατιμολόγηση στις χρηματοπιστωτικές αγορές και μεγαλύτερες δευτερογενείς επιδράσεις από την αύξηση των τιμών της ενέργειας. Αυτό το σενάριο συνεπάγεται ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ το 2022 κατά 1,4 ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερο από ό,τι υποθέτει το βασικό σενάριο και πληθωρισμό υψηλότερο κατά 2,0 ποσοστιαίες μονάδες. Σημαντικά χαμηλότερη ανάπτυξη και υψηλότερος πληθωρισμός, σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, προβλέπονται και για το 2023. Η μεγαλύτερη επιμονή των διαταράξεων που επέφερε ο πόλεμος συνεπάγεται ότι το 2024 οι επιδράσεις της ανάκτησης των απωλειών στην ανάπτυξη θα είναι σχετικά περιορισμένες, ενώ εντονότερες δευτερογενείς επιδράσεις θα αντισταθμίσουν τον αρνητικό αντίκτυπο στον πληθωρισμό από τη μείωση των τιμών της ενέργειας.

1 Πραγματική οικονομία

Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ επιβραδύνθηκε σε 0,3% το δ΄ τρίμηνο του 2021 υπό συνθήκες εντεινόμενων φαινομένων συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς, αυστηρότερων περιορισμών για την ανάσχεση της πανδημίας και υψηλότερων τιμών της ενέργειας, συμβαδίζοντας σε γενικές γραμμές με τις προσδοκίες στις προβολές του Δεκεμβρίου 2021. Η ιδιωτική κατανάλωση συρρικνώθηκε ως αποτέλεσμα της αύξησης των κρουσμάτων και της νέας αβεβαιότητας σε σχέση με την πανδημία, σε συνδυασμό με τη μείωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος λόγω της ανόδου των τιμών. Αντιθέτως, οι επενδύσεις και η δημόσια κατανάλωση είχαν θετική συμβολή στην ανάπτυξη και η οικονομική δραστηριότητα επανήλθε στο προ της πανδημίας επίπεδό της.

Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να παραμείνει υποτονικός το α΄ τρίμηνο του 2022 λόγω των αυστηρότερων περιορισμών στην κινητικότητα, των επίμονων διαταράξεων της προσφοράς, των υψηλών τιμών της ενέργειας και της σύγκρουσης στην Ουκρανία (Διάγραμμα 1). Η μείωση των λιανικών πωλήσεων τον Δεκέμβριο του 2021 (κατά 2,7% έναντι του Νοεμβρίου) και η συρρίκνωση των υπηρεσιών εντάσεως επαφών λόγω των αυστηρότερων περιορισμών της κινητικότητας κατά την αλλαγή του έτους είχαν ως αποτέλεσμα αρνητική μεταφερόμενη επίδραση στην ανάπτυξη το α΄ τρίμηνο του 2022. Η επίδραση αυτή φαίνεται ότι αντισταθμίστηκε εν μέρει από την οριακή μηνιαία αύξηση των λιανικών πωλήσεων τον Ιανουάριο του 2022 (0,2%). Οι δείκτες πιο μακροχρόνιων εξελίξεων, όπως ο σύνθετος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (Purchasing Managers’ Index - PMI) για την παραγωγή και ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παρέμειναν σε γενικές γραμμές τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο στα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί το δ΄ τρίμηνο. Παρά τη βελτίωση του δείκτη ΡΜΙ για τους χρόνους παράδοσης εκ μέρους των προμηθευτών στον τομέα της μεταποίησης τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, ο δείκτης εξακολουθεί να σηματοδοτεί έντονες διαταράξεις της προσφοράς. Ωστόσο, οι έρευνες στις οποίες βασίζονται οι δείκτες αυτοί διενεργήθηκαν πριν από την έναρξη της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Λαμβανομένων υπόψη της περαιτέρω διαταραχής στον τομέα της ενέργειας και της αβεβαιότητας που προκαλεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ για το α΄ τρίμηνο του 2022 έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,2 της ποσοστιαίας μονάδας σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου και αναμένεται τώρα να διαμορφωθεί σε 0,2%.

Οι προοπτικές για την οικονομική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ είναι πλέον πολύ αβέβαιες και εξαρτώνται σε κρίσιμο βαθμό από τα γεγονότα στην Ουκρανία. Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποδυναμώνει τις προοπτικές για την ανάπτυξη στο προσεχές μέλλον κυρίως μέσω του εμπορίου, των τιμών των βασικών εμπορευμάτων και της εμπιστοσύνης. Οι κυρώσεις και η αρνητική επίδραση στη ρωσική οικονομία επηρεάζουν δυσμενώς την εξωτερική ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ, αν και οι άμεσες εμπορικές διασυνδέσεις με τη Ρωσία είναι περιορισμένες. Η αλματώδης άνοδος των τιμών της ενέργειας και οι αρνητικές επιδράσεις στην εμπιστοσύνη, σε συνδυασμό με την επιδείνωση της διάθεσης για ανάληψη κινδύνων και τη μείωση των τιμών των μετοχών, υποδηλώνουν υποτονική εγχώρια ζήτηση. Ωστόσο, οι προβολές του βασικού μας σεναρίου υποθέτουν ότι τυχόν διατάραξη του ενεργειακού εφοδιασμού λόγω της σύγκρουσης θα είναι πρόσκαιρη και δεν θα έχει σημαντική διαρκή επίδραση στην οικονομική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ. Το Πλαίσιο 3 παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την επίδραση που αναμένεται να ασκήσει η σύγκρουση στην οικονομία της ζώνης του ευρώ και περιγράφει δύο εναλλακτικά σενάρια βασιζόμενα σε πιο αρνητικές υποθέσεις.

Η οικονομική ανάπτυξη εξακολουθεί να αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να επιταχυνθεί από το β΄ τρίμηνο του 2022 καθώς ορισμένοι αντίξοοι παράγοντες αρχίζουν να εξασθενούν, αλλά αυτή η αύξηση περιορίζεται από τις αρνητικές επιδράσεις της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Η αναμενόμενη βελτίωση πέραν του βραχυπρόθεσμου ορίζοντα βασίζεται σε διάφορους υποστηρικτικούς παράγοντες: στις μειούμενες οικονομικές επιπτώσεις από την πανδημία, τη σταδιακή εξάλειψη των φαινομένων συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τιμών των εξαγωγών έναντι βασικών εμπορικών εταίρων. Αντιθέτως, η σύγκρουση στην Ουκρανία αναμένεται να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ. Μολονότι το πρόγραμμα Next Generation EU (NGEU) αναμένεται να τονώσει τις επενδύσεις σε ορισμένες χώρες, η άρση των προσωρινών κρατικών μέτρων στήριξης συνεπάγεται ότι η δημοσιονομική πολιτική αναμένεται να είναι λιγότερο υποστηρικτική, ιδίως το 2022. Παρά την αύξηση των επιτοκίων που ενσωματώνεται στις τεχνικές υποθέσεις, οι συνθήκες χρηματοδότησης θα συνεχίσουν να είναι ευνοϊκές. Συνολικά, παρά τις υποβαθμισμένες βραχυπρόθεσμες προοπτικές, το πραγματικό ΑΕΠ προβλέπεται να επανέλθει σε γενικές γραμμές στην πορεία που αναμενόταν στις προ της πανδημίας προβολές (Διάγραμμα 2).

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται, βάσει των προβολών, να ανακάμψει στη διάρκεια του 2022, παρά την αυξημένη αβεβαιότητα λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία, και να παραμείνει ο κύριος προωθητικός παράγοντας της ανάπτυξης στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Σε ένα περιβάλλον αυστηρότερων περιορισμών για την ανάσχεση της πανδημίας – ιδίως στις υπηρεσίες εντάσεως επαφών – και ανόδου των τιμών της ενέργειας, η ιδιωτική κατανάλωση συρρικνώθηκε περισσότερο από ό,τι αναμενόταν το δ΄ τρίμηνο του 2021 και ήταν κατά 2,5% χαμηλότερη από το προ της πανδημίας επίπεδό της. Οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας που επηρεάζουν σοβαρά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών υποδηλώνουν επίσης πιθανή συρρίκνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης το α΄ τρίμηνο του 2022. Στη συνέχεια, η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί, αν και με βραδύτερο ρυθμό από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως, αντανακλώντας ορισμένες αποταμιεύσεις για λόγους πρόνοιας και περαιτέρω αυξήσεις των τιμών της ενέργειας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Η ανάκαμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης βασίζεται στις υποθέσεις για σταδιακή επίλυση της πανδημίας, χαλάρωση των περιορισμών από την πλευρά της προσφοράς όσον αφορά τα καταναλωτικά αγαθά και πρόσκαιρη μόνο διατάραξη του ενεργειακού εφοδιασμού ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Η κατανάλωση αναμένεται να συνεχίσει να υπερβαίνει την πορεία του πραγματικού εισοδήματος το 2023 λόγω της περαιτέρω υποχώρησης των αποταμιεύσεων που έχουν συσσωρευθεί από τις αρχές του 2020.

Η ισχυρή άνοδος του εισοδήματος από εργασία στηρίζει την αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ η άνοδος των ρυθμών πληθωρισμού και η απόσυρση των δημοσιονομικών μεταβιβάσεων δρουν ανασταλτικά. Το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα αναμένεται να μειωθεί έντονα το α΄ τρίμηνο του 2022 λόγω του υψηλότερου πληθωρισμού και των χαμηλότερων καθαρών δημοσιονομικών μεταβιβάσεων. Από το β΄ τρίμηνο του έτους προβλέπεται ανάκαμψη, η οποία θα διαμορφωθεί από τη βελτίωση στις αγορές εργασίας και, σε μικρότερο βαθμό, από άλλα ατομικά εισοδήματα, συμβαδίζοντας με τη συγκρατημένη αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας. Αντιθέτως, οι καθαρές δημοσιονομικές μεταβιβάσεις αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά την αύξηση του εισοδήματος το 2022 καθώς μειώνεται ο αριθμός των συμμετεχόντων σε σχήματα διατήρησης της απασχόλησης – οι εργαζόμενοι επανέρχονται ως επί το πλείστον στην κανονική απασχόληση – και λήγουν άλλα προσωρινά δημοσιονομικά μέτρα που σχετίζονται με την πανδημία. Αυτό αντισταθμίζεται εν μέρει από τη λήψη νέων μέτρων που αποσκοπούν στην αντιστάθμιση της επίδρασης των υψηλών τιμών της ενέργειας. Ο υψηλός πληθωρισμός ασκεί εντονότερη αρνητική επίδραση στο πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα από ό,τι αναμενόταν προηγουμένως, συμβάλλοντας έτσι στη μείωσή του το 2022.

Το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να μειωθεί κάτω από το προ της κρίσης επίπεδό του και να σταθεροποιηθεί προς το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής. Το ποσοστό αποταμίευσης αναμένεται να μειωθεί σε όλη τη διάρκεια του 2022, αναθεωρημένο ελαφρώς προς τα κάτω σε σχέση με τις προηγούμενες προβολές. Ενώ η σύγκρουση στην Ουκρανία αυξάνει την αβεβαιότητα, η οποία αναμένεται κανονικά να οδηγήσει σε αύξηση των αποταμιεύσεων για λόγους πρόνοιας, η επίδραση αυτή υπεραντισταθμίζεται από το γεγονός ότι τα νοικοκυριά χρησιμοποιούν τις αποταμιεύσεις τους για να αμβλύνουν, τουλάχιστον εν μέρει, τις αρνητικές επιδράσεις της διαταραχής των τιμών της ενέργειας στον ρυθμό αύξησης της πραγματικής κατανάλωσης. Η εξομάλυνση της αποταμιευτικής συμπεριφοράς των καταναλωτών αντανακλά τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων και την εξάλειψη των κινήτρων αποταμίευσης για λόγους πρόνοιας εξαιτίας της πανδημίας. Το ποσοστό αποταμίευσης αναμένεται, βάσει των προβολών, να σταθεροποιηθεί σε γενικές γραμμές σε επίπεδο κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο του από τα μέσα του 2023. Η επίμονη, αν και ελαφρά, υποχώρηση κάτω από τον ιστορικό μέσο όρο του αντανακλά τη μερική εξάλειψη της πλεονάζουσας αποταμίευσης των νοικοκυριών που είχε συσσωρευθεί από την έναρξη της πανδημίας. Ωστόσο, η επίδραση αυτή αμβλύνεται από την αβεβαιότητα που προκαλούν τα γεγονότα στην Ουκρανία και από τη συγκέντρωση της πλεονάζουσας αποταμίευσης σε πλουσιότερα και μεγαλύτερης ηλικίας νοικοκυριά με χαμηλότερη ροπή προς κατανάλωση, ενώ τα νοικοκυριά των χαμηλότερων εισοδηματικών ομάδων εξακολουθούν να είναι πιο εκτεθειμένα στη διαταραχή των τιμών της ενέργειας, και λόγω των χαμηλότερων αποθεμάτων ασφαλείας τους.^[2]

Οι επενδύσεις σε κατοικίες αναμένεται να παραμείνουν θετικές βραχυπρόθεσμα και να μετριαστούν στην υπόλοιπη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι επενδύσεις σε κατοικίες αυξήθηκαν ελαφρώς το δ΄ τρίμηνο του 2021, συμβαδίζοντας σε γενικές γραμμές με τις προσδοκίες που διατυπώθηκαν στις προβολές του Δεκεμβρίου 2021, ενώ οι ελλείψεις τόσο σε εργατικό δυναμικό όσο και σε πρώτες ύλες επηρεάζουν αρνητικά τη δραστηριότητα στην αγορά κατοικιών. Παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι επενδύσεις σε κατοικίες αναμένεται, βάσει των προβολών, να συνεχίσουν να αυξάνονται βραχυπρόθεσμα σε ένα περιβάλλον που εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από αξιοσημείωτη ζήτηση – υποστηριζόμενη ιδίως από την έντονη ζήτηση εκ μέρους των νοικοκυριών με υψηλότερο εισόδημα – και κάποιες πρώτες ενδείξεις μετριασμού των περιορισμών από την πλευρά της προσφοράς. Έπειτα από μια σύντομη φάση κάλυψης υστέρησης, κατά την οποία οι περιορισμοί από την πλευρά της προσφοράς αναμένεται να μετριαστούν πιο αισθητά, ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων σε κατοικίες αναμένεται να επιβραδυνθεί στην υπόλοιπη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ωστόσο, θα συνεχίσει να στηρίζεται από τις θετικές επιδράσεις του δείκτη Q του Tobin και από την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, ενώ οι συνθήκες χρηματοδότησης θα γίνουν κάπως λιγότερο ευνοϊκές.

Οι επιχειρηματικές επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, αντιπροσωπεύοντας αυξανόμενο μερίδιο του πραγματικού ΑΕΠ, παρά τη σύγκρουση στην Ουκρανία, καθώς χαλαρώνουν τα φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς και εκταμιεύονται κεφάλαια από το NGEU. Μετά την πρόσκαιρη μείωσή τους που παρατηρήθηκε το γ΄ τρίμηνο του 2021, η οποία οφείλεται κυρίως σε φαινόμενα συμφόρησης από την πλευρά της προσφοράς, οι επιχειρηματικές επενδύσεις εκτιμάται ότι επανήλθαν σε δυναμικότερη ανάπτυξη το δ΄ τρίμηνο του 2021. Βραχυπρόθεσμα, παρά την αυξημένη αβεβαιότητα και τη μεταβλητότητα στις χρηματοπιστωτικές αγορές λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία, οι επιχειρηματικές προσδοκίες και ο βαθμός χρησιμοποίησης του παραγωγικού δυναμικού που παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, καθώς και η καλύτερη αξιολόγηση των παραγγελιών των παραγωγών κεφαλαιακών αγαθών, δείχνουν διατήρηση θετικού ρυθμού ανάπτυξης. Καθώς οι διαταράξεις στην πλευρά της προσφοράς υποχωρούν, ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων αναμένεται να διατηρήσει δυναμική πορεία, αν και οι αυξήσεις των τιμών των βασικών εμπορευμάτων, οι αρνητικές επιδράσεις στην εμπιστοσύνη και οι διαταράξεις του εμπορίου που σχετίζονται με τη σύγκρουση πιθανόν να επιδράσουν ανασταλτικά. Ο θετικός αντίκτυπος του προγράμματος NGEU και ο αναμενόμενος ρυθμός αύξησης των κερδών το 2022 και μετά αναμένεται επίσης να στηρίξουν τις επιχειρηματικές επενδύσεις στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Επιπλέον, η αύξηση των δαπανών που σχετίζονται με την απεξάρτηση της ευρωπαϊκής οικονομίας από τον άνθρακα θα δώσει πρόσθετη ώθηση στις επιχειρηματικές επενδύσεις μεσοπρόθεσμα. Ως εκ τούτου, οι επιχειρηματικές επενδύσεις αναμένεται να αντιπροσωπεύουν ένα αυξανόμενο μερίδιο του πραγματικού ΑΕΠ στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής.

Η σύγκρουση στην Ουκρανία επιβραδύνει την ανάκαμψη του εμπορίου βραχυπρόθεσμα, αν και η δυναμική αναμένεται να ενισχυθεί αργότερα εντός του 2022. Μετά τις ενδείξεις ανάκαμψης της εξωτερικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ στο τέλος του 2021, ο πόλεμος στην Ουκρανία επηρεάζει αρνητικά τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές για τις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ. Η κάποια βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τιμών και η αναμενόμενη ανάκαμψη του εμπορίου υπηρεσιών αναμένεται να αντισταθμίσουν εν μέρει τους αντίξοους παράγοντες που σχετίζονται με τη σύγκρουση. Ως αποτέλεσμα, οι τριμηνιαίοι ρυθμοί αύξησης των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω για το 2022. Ωστόσο, ο ετήσιος ρυθμός αύξησης έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω, υποβοηθούμενος από θετικές μεταφερόμενες επιδράσεις λόγω αναθεωρήσεων προς τα πάνω το β΄ εξάμηνο του 2021. Όσον αφορά τις εισαγωγές, η βραχυπρόθεσμη επιβράδυνση της δυναμικής της οικονομικής δραστηριότητας στη ζώνη του ευρώ είναι πιθανόν να οδηγήσει σε χαμηλότερους ρυθμούς αύξησης. Ως εκ τούτου, οι καθαρές εξαγωγές αναμένεται να έχουν μέτρια μόνο συμβολή στην αύξηση του ΑΕΠ το 2022. Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές εξακολουθούν πάντως να σκιάζονται από σημαντικούς καθοδικούς κινδύνους που σχετίζονται με διαταράξεις στις αλυσίδες εφοδιασμού οι οποίες προκαλούνται από ελλείψεις βασικών εισροών από τη Ρωσία. Εάν εξαλειφθούν οι επιπτώσεις της σύγκρουσης, οι περιορισμοί στην πλευρά της προσφοράς και οι περιορισμοί που συνδέονται με την πανδημία, αρχής γενομένης από το β΄ εξάμηνο του 2022, ο ρυθμός αύξησης του εμπορίου της ζώνης του ευρώ θα επανέλθει στη μακροχρόνια τροχιά του. Οι έντονες αυξήσεις που χαρακτηρίζουν τους αποπληθωριστές του εμπορίου μετά τη διαταραχή των τιμών της ενέργειας, ιδίως στην πλευρά των εισαγωγών, θα συνεχιστούν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022. Οι αυξήσεις αυτές είναι επίσης πιθανόν να επιφέρουν μεγάλη επιδείνωση των όρων εμπορίου της ζώνης του ευρώ και του εμπορικού ισοζυγίου, που αναμένεται να εξομαλυνθούν μόνο από το 2023.

Η αγορά εργασίας συνεχίζει να ενισχύεται. Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 0,5% το δ΄ τρίμηνο του 2021, με περαιτέρω μείωση του ποσοστού ανεργίας. Η απασχόληση αναμένεται, βάσει των προβολών, να αυξηθεί περαιτέρω στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής παρά τις κάποιες καθοδικές πιέσεις από την αυξημένη αβεβαιότητα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Επιπλέον, το ποσοστό ανεργίας είναι πιθανόν να επηρεαστεί αρνητικά βραχυπρόθεσμα, αλλά το μέσο ετήσιο επίπεδό του προβλέπεται να μειωθεί σε 7,0% μέχρι το 2024. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στην αναμενόμενη, βάσει των προβολών, έντονη ζήτηση εργατικού δυναμικού, η οποία συμβαδίζει με τη συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη.

Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας αναμένεται, βάσει των προβολών, να επιβραδυνθεί σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής προσεγγίζοντας τον μακροχρόνιο μέσο όρο του. Έπειτα από πρόσκαιρη μείωση που σχετίζεται με την επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας, η παραγωγικότητα της εργασίας αναμένεται να ανακτήσει δυναμική λόγω της εντονότερης οικονομικής ανάπτυξης και να εξομαλυνθεί σταδιακά στη συνέχεια προσεγγίζοντας τον μακροχρόνιο μέσο όρο της πριν από την πανδημία. Μέχρι το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, η παραγωγικότητα της εργασίας (ανά απασχολούμενο) αναμένεται να είναι περίπου 4,6% πάνω από το προ της κρίσης επίπεδό της.

Σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου 2021, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,5 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2022 και κατά 0,1 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2023, ενώ παραμένει αμετάβλητος για το 2024. Οι υποβαθμισμένες προοπτικές για το 2022 αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τον αντίκτυπο της κρίσης στην Ουκρανία στις τιμές της ενέργειας, την εμπιστοσύνη και το εμπόριο και αντισταθμίζονται εν μέρει από τη θετική μεταφερόμενη επίδραση από τις προς τα πάνω αναθεωρήσεις στοιχείων για το 2021. Το 2023 και το 2024, οι ανοδικές επιδράσεις από τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τιμών που σχετίζεται με τις υψηλότερες πιέσεις από την πλευρά του κόστους σε ορισμένους βασικούς εμπορικούς εταίρους αντισταθμίζονται σε γενικές γραμμές από τις υποθέσεις για υψηλότερα επιτόκια και από την αρνητική επίδραση των υψηλότερων τιμών της ενέργειας.

2 Δημοσιονομικές προοπτικές

Ορισμένα περαιτέρω δημοσιονομικά μέτρα τόνωσης έχουν ενσωματωθεί στο βασικό σενάριο από τις προβολές του Δεκεμβρίου 2021 και μετά. Έχοντας υπάρξει έντονα επεκτατική το 2020, η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ, προσαρμοσμένη ως προς τις επιχορηγήσεις του NGEU, εκτιμάται ότι έγινε πιο περιοριστική το 2021. Αυτό οφείλεται κυρίως σε έκτακτα έσοδα και σε άλλους παράγοντες, οι οποίοι συχνά εκδηλώνονται στη διάρκεια μιας ανάκαμψης. Η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής αναμένεται επί του παρόντος, σύμφωνα με τις προβολές, να γίνει περαιτέρω περιοριστική το 2022, λόγω της αντιστροφής σημαντικού μέρους της έκτακτης στήριξης λόγω πανδημίας, και σε πολύ μικρότερη έκταση κατά το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής. Σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου 2021, η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής αναμένεται να είναι περίπου 0,2 της ποσοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ χαλαρότερη το 2022 και σε γενικές γραμμές αμετάβλητη την περίοδο 2023-24. Για το 2022, οι αναθεωρήσεις αντανακλούν, μεταξύ άλλων, τα πρόσθετα μέτρα τόνωσης της οικονομίας που έλαβαν οι κυβερνήσεις ως απάντηση στο κύμα της μετάλλαξης Όμικρον και τα νέα μέτρα για την αντιστάθμιση των υψηλότερων τιμών της ενέργειας, καθώς και μια μερική αντιστροφή των έκτακτων εσόδων από το 2021. Αυτή η πρόσθετη δημοσιονομική ώθηση αντισταθμίζεται εν μέρει από την υποτονικότερη αύξηση των δαπανών, ιδίως της δημόσιας κατανάλωσης και των μεταβιβάσεων. Οι υποθέσεις και οι προβολές για τη δημοσιονομική πολιτική χαρακτηρίζονται επί του παρόντος από υψηλό βαθμό αβεβαιότητας που σχετίζεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ οι κίνδυνοι εκτιμάται ότι θα κλίνουν προς την εισαγωγή πρόσθετων μέτρων τόνωσης της οικονομίας.

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα στη ζώνη του ευρώ εξακολουθεί να βελτιώνεται σταθερά την περίοδο έως το 2024, αλλά λιγότερο από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές του Δεκεμβρίου 2021. Το δημοσιονομικό έλλειμμα της ζώνης του ευρώ εκτιμάται ότι παρέμεινε υψηλό το 2021, μετά την κορύφωσή του το 2020. Στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, η σημαντική βελτίωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος φαίνεται να οφείλεται κυρίως στην κυκλική συνιστώσα και στο χαμηλότερο κυκλικά διορθωμένο πρωτογενές έλλειμμα. Στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής το δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναμένεται, βάσει των προβολών, να διαμορφωθεί σε -2% του ΑΕΠ και επομένως να παραμείνει κάτω από το προ της κρίσης επίπεδο. Μετά την απότομη αύξηση το 2020, το συνολικό δημόσιο χρέος της ζώνης του ευρώ αναμένεται να μειωθεί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, φθάνοντας περίπου στο 89% του ΑΕΠ το 2024, ποσοστό που υπερβαίνει το προ της πανδημίας επίπεδο. Η μείωση αναμένεται να προέλθει κυρίως από τις ευνοϊκές διαφορές επιτοκίου-ρυθμού ανάπτυξης, αλλά και στις προσαρμογές ελλείμματος-χρέους, οι οποίες σε συνδυασμό υπεραντισταθμίζουν τα επίμονα, αν και μειούμενα, πρωτογενή ελλείμματα. Σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου 2021, το εκτιμώμενο δημοσιονομικό αποτέλεσμα για το 2021 έχει αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα πάνω, αντανακλώντας τόσο τον υψηλότερο λόγο εσόδων προς ΑΕΠ όσο και τον χαμηλότερο λόγο δαπανών προς ΑΕΠ. Παρά το υψηλότερο σημείο εκκίνησης, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα το 2024 θα είναι τώρα, σύμφωνα με τις προβολές, χαμηλότερο από ό,τι προβλεπόταν τον Δεκέμβριο, μετά την επιδείνωση των μακροοικονομικών προοπτικών λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και τις προς τα άνω αναθεωρήσεις των δαπανών για τόκους ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η πορεία του συνολικού λόγου του χρέους στη ζώνη του ευρώ αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, κυρίως λόγω των ευνοϊκών επιδράσεων της βάσης σύγκρισης από το 2021.

3 Τιμές και κόστος

Ο γενικός πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 5,8 % τον Φεβρουάριο του 2022 και αναμένεται, βάσει των προβολών, να παραμείνει αυξημένος τα προσεχή τρίμηνα (βλ. Διάγραμμα 3). Ο πληθωρισμός οφείλεται κυρίως στην άνοδο των τιμών της ενέργειας, που ανήλθε περίπου στο 32% τον Φεβρουάριο, κυρίως λόγω της αύξησης των τιμολογίων του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι δύο αυτές συνιστώσες αναμένεται επίσης να διατηρήσουν τον ρυθμό του πληθωρισμού της ενέργειας σε υψηλά επίπεδα κατά τη διάρκεια του έτους. Αντιθέτως, η συμβολή των καυσίμων αναμένεται να εξασθενήσει σταδιακά το 2022, λόγω των επιδράσεων της βάσης σύγκρισης και της αποκλιμάκωσης, βάσει των υποθέσεων, των τιμών του πετρελαίου. Τα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου κατέγραψαν μεγάλη μηνιαία αύξηση τον Ιανουάριο, με τις τιμές να επανακαθορίζονται για το νέο έτος σε πολλές χώρες, ενώ αναμένονται περαιτέρω αυξήσεις κατά τη διάρκεια του έτους, καθώς η άνοδος των προθεσμιακών τιμών χονδρικής του φυσικού αερίου που προκλήθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία σταδιακά μετακυλίεται στους καταναλωτές (επιδράσεις της βάσης σύγκρισης, ωστόσο, υποδηλώνουν ορισμένες μειώσεις των ετήσιων ρυθμών πληθωρισμού αργότερα στη διάρκεια του έτους). Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής αναμένεται να διαμορφωθεί στο 2,6 % το 2022, αντανακλώντας την υψηλή ζήτηση, τις έμμεσες επιδράσεις από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας και τις πιέσεις στις τιμές σε όλο το μήκος της αλυσίδας τιμολόγησης που σχετίζονται με φαινόμενα συμφόρησης στην πλευρά της προσφοράς. Ο πληθωρισμός των ειδών διατροφής αυξήθηκε στο 4,1 % τον Φεβρουάριο και αναμένεται να παραμείνει υψηλός καθ’ όλη τη διάρκεια του 2022, κάτι που οφείλεται στις υψηλές τιμές των βασικών εμπορευμάτων και στη μεγάλη αύξηση στις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες αντιστοιχούν στο 90% περίπου του συνολικού ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας επεξεργασμένων ειδών διατροφής και αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την παραγωγή λιπασμάτων. Ο γενικός πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους, υποβοηθούμενος από τις μεγάλες αρνητικές επιδράσεις της βάσης σύγκρισης και της καθοδικής, βάσει των υποθέσεων, κλίσης των τιμών του πετρελαίου.

Ο πληθωρισμός (βάσει του ΕνΔΤΚ) θα μειωθεί από 5,1% κατά μέσο όρο το 2022 σε 2,1% το 2023 και σε 1,9% το 2024. Αυτή η μείωση του μετρούμενου πληθωρισμού στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής αντανακλά τις έντονες μειώσεις στον πληθωρισμό των τιμών της ενέργειας σύμφωνα με την υπόθεση ότι οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα αποκλιμακωθούν όπως υποδηλώνουν οι καμπύλες των αντίστοιχων συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, παρά την κάποια ανοδική επίδραση από i) την αντιστροφή των προσωρινών δημοσιονομικών μέτρων για τη μείωση των τιμών της ενέργειας το 2023, ii) τα εθνικά μέτρα για την κλιματική αλλαγή το 2023-24 και iii) τις εμφανιζόμενες με χρονική υστέρηση επιδράσεις των προηγούμενων έντονων αυξήσεων των τιμών χονδρικής του φυσικού αερίου. Ο πληθωρισμός των ειδών διατροφής αναμένεται επίσης να μειωθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής προβλέπεται ότι θα υποχωρήσει ελαφρώς και θα διαμορφωθεί στο 1,8% το 2023 και στη συνέχεια θα αυξηθεί στο 1,9% το 2024. Η υποχώρηση κατά το 2023 θα προέλθει από την εξάλειψη των ανοδικών επιδράσεων από τα προβλήματα στις αλυσίδες εφοδιασμού τα οποία σταδιακά θα επιλύονται και από τις επιδράσεις της επανεκκίνησης της οικονομίας, καθώς και από τις επιδράσεις της βάσης σύγκρισης. Ενώ οι δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη από τον πόλεμο στην Ουκρανία ενδέχεται να έχουν μειωτική επίδραση στον πληθωρισμό, αυτή πιθανότατα θα αντισταθμιστεί από τις έμμεσες επιδράσεις από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας που πυροδότησε η σύγκρουση. Η ελαφρά αύξηση το 2024 συνάδει με τη στενότητα των αγορών προϊόντων και εργασίας, ορισμένες δευτερογενείς επιδράσεις στους μισθούς από την έξαρση του πληθωρισμού το 2021 και το 2022, καθώς και με τη σταθεροποίηση των πιο μακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό στο 2% που είναι ο στόχος της ΕΚΤ. Οι προβολές του βασικού σεναρίου περιβάλλονται από έντονη αβεβαιότητα λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, ιδίως δεδομένων των σημαντικών περαιτέρω αυξήσεων που κατέγραψαν οι τιμές της ενέργειας μετά την οριστικοποίηση των υποθέσεων τεχνικού χαρακτήρα. Τα εναλλακτικά σενάρια που παρουσιάζονται στο Πλαίσιο 3 ενσωματώνουν τις υψηλές τιμές της ενέργειας.

Ο ρυθμός αύξησης της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό αναμένεται, βάσει των προβολών, να διαμορφωθεί στο 3,6% το 2022 και να υποχωρήσει στο 2,9% το 2024, παραμένοντας υψηλότερος από τον ιστορικό μέσο όρο που έχει καταγραφεί από το 1999 (2,2%). Παρόλο που η μισθολογική δαπάνη ανά μισθωτό, η οποία στρεβλώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα μέτρα πολιτικής το 2021, προβλέπεται να μειωθεί κάπως, το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται να αυξηθεί, λόγω της χαμηλότερης αύξησης της παραγωγικότητας ανά μισθωτό. Η άνω του μέσου όρου αύξηση των μισθών αντανακλά την αυξανόμενη στενότητα στην αγορά εργασίας, την αναμενόμενη αύξηση του κατώτατου μισθού στη Γερμανία τον Οκτώβριο του 2022 και ορισμένες δευτερογενείς επιδράσεις από τους υψηλούς ρυθμούς πληθωρισμού.

Οι εξωτερικές πιέσεις στις τιμές αναμένεται να είναι σημαντικά εντονότερες από ό,τι οι εγχώριες πιέσεις στις τιμές το 2022, αλλά να μειωθούν σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα τα επόμενα έτη του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του αποπληθωριστή των εισαγωγών αναμένεται να διαμορφωθεί στο 8,2% το 2022, αντανακλώντας σε μεγάλο βαθμό τις αυξήσεις των τιμών του πετρελαίου και των μη ενεργειακών βασικών εμπορευμάτων, αλλά και κάποιες αυξήσεις του κόστους εισροών που σχετίζονται με ελλείψεις στην πλευρά της προσφοράς. Από το 2023 η αύξηση των τιμών εισαγομένων αναμένεται να μετριαστεί και να διαμορφωθεί σε 0,7% το 2024.

Σε σύγκριση με τις προβολές του Δεκεμβρίου 2021, οι προοπτικές για τον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) έχουν αναθεωρηθεί προς τα πάνω κατά 1,9 ποσοστιαία μονάδα για το 2022, κατά 0,3 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2023 και κατά 0,1 της ποσοστιαίας μονάδας για το 2024. Η σωρευτική αναθεώρηση συνδέεται κατά τα ¾ με τις ευμετάβλητες συνιστώσες της ενέργειας και των ειδών διατροφής, ενώ το υπόλοιπο ¼ με την προβολή για τον πληθωρισμό (βάσει του ΕνΔΤΚ) χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής. Αυτές οι αναθεωρήσεις αντικατοπτρίζουν τα πρόσφατα απροσδόκητα ανοδικά στοιχεία, τις πιο επίμονες ανοδικές πιέσεις από τις τιμές της ενέργειας (που προκύπτουν από τη σύγκρουση στην Ουκρανία) και τις διαταραχές της προσφοράς, καθώς και την εντονότερη αύξηση των μισθών, που σχετίζεται επίσης με την προγραμματισμένη αύξηση του κατώτατου μισθού στη Γερμανία. Η αναθεώρηση προς τα πάνω έλαβε επίσης υπόψη την πρόσφατη επάνοδο των μεσοπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό που βασίζονται σε στοιχεία ερευνών προς επίπεδα συμβατά με τον στόχο της ΕΚΤ για τον πληθωρισμό. Στα μετέπειτα έτη των προβολών, οι επιδράσεις αυτές υπεραντιστάθμισαν την αρνητική επίδραση που ασκούν στον πληθωρισμό η σημαντική αναθεώρηση προς τα πάνω των βασιζόμενων σε στοιχεία της αγοράς υποθέσεων για τα επιτόκια και οι δυσμενείς επιπτώσεις στη ζήτηση εξαιτίας της σύγκρουσης στην Ουκρανία.