Οικονομική διακυβέρνηση της ΟΝΕ
Η ΕΚΤ λειτουργεί εντός του πλαισίου της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Διακυβέρνηση πολλών επιπέδων
Με την εισαγωγή του ευρώ, η αρμοδιότητα για τη νομισματική και τη συναλλαγματική πολιτική εκχωρήθηκαν στην ΕΚΤ. Ταυτόχρονα, οι οικονομικές πολιτικές –όπως η δημοσιονομική πολιτική ή η πολιτική για την αγορά εργασίας– εξακολουθούν να εμπίπτουν στο πεδίο αρμοδιότητας των εθνικών φορέων χάραξης πολιτικής.
Η δομή διακυβέρνησης πολλών επιπέδων της ΟΝΕ αντανακλά, μεταξύ άλλων, το οικονομικό γεγονός ότι το ενιαίο νόμισμα και η Ενιαία Αγορά της ΕΕ έχουν αυξήσει σε μεγάλο βαθμό την αλληλεξάρτηση των οικονομιών της Ευρώπης. Αυτή η αλληλεξάρτηση προκαλεί τη μετάδοση επιδράσεων μεταξύ των μελών, ιδίως της νομισματικής ένωσης, δηλ. οι αποφάσεις πολιτικής ή οι οικονομικές εξελίξεις σε μία χώρα μέλος επηρεάζουν έντονα τις άλλες χώρες μέλη.
Συντονισμός εθνικών πολιτικών
Εντός της ΕΕ οι εθνικές οικονομικές πολιτικές υπόκεινται σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο συντονισμού και επίβλεψης. Έτσι, διασφαλίζεται ότι αυτές οι πολιτικές είναι προσανατολισμένες προς τη διατηρησιμότητα και την ανθεκτικότητα, γεγονός που συμβάλλει στην ομαλή λειτουργία της ΟΝΕ και στηρίζει την ενιαία νομισματική πολιτική στην επίτευξη της σταθερότητας των τιμών.
Επιπλέον, οι συντονισμένες ενέργειες εθνικής πολιτικής μπορεί να είναι περισσότερο αποτελεσματικές όσον αφορά την αποτροπή ή τον μετριασμό οικονομικών διαταραχών που επηρεάζουν τα περισσότερα ή όλα τα μέλη της νομισματικής ένωσης.
Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης
Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) εγκρίθηκε το 1997 προκειμένου να ενισχύσει τις διατάξεις της Συνθήκης σχετικά με τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Τα υγιή δημόσια οικονομικά συμβάλλουν στην επίτευξη άλλων σημαντικών στόχων πολιτικής όπως η ισχυρή και διατηρήσιμη ανάπτυξη, στηρίζοντας έτσι τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
Το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο
Η ΕΕ επιβλέπει τις οικονομικές πολιτικές των κρατών μελών της στη διάρκεια ετήσιου κύκλου, γνωστού ως «Ευρωπαϊκό Εξάμηνο». Αυτή η διαδικασία δημιουργήθηκε με σκοπό να ευθυγραμμιστεί περισσότερο η επίβλεψη από την ΕΕ των δημοσιονομικών και οικονομικών πολιτικών, οι οποίες νομικά διατηρούν τον αυτοτελή χαρακτήρα τους.
Αυτές οι πολιτικές αξιολογούνται ταυτόχρονα προκειμένου να διασφαλίζεται μεγαλύτερη συνέπεια μεταξύ των διαφορετικών διαδικασιών επίβλεψης και να επιτυγχάνεται μια ολιστική αξιολόγηση των οικονομιών των κρατών μελών και της αλληλεπίδρασής τους.
Η διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών
Σκοπός της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών είναι να εντοπίζονται και να αντιμετωπίζονται οι μακροοικονομικές ανισορροπίες και η μείωση της ανταγωνιστικότητας. Η αντιμετώπιση των μακροοικονομικών ανισορροπιών είναι σημαντική προκειμένου να βελτιώνεται η ανθεκτικότητα της οικονομίας της ζώνης του ευρώ και να αποτρέπονται οι κρίσεις.
Ολοκλήρωση της ΟΝΕ
Παρά τις διάφορες βελτιώσεις που έχουν σημειωθεί τα τελευταία έτη, η δομή οικονομικής διακυβέρνησης της ΟΝΕ εξακολουθεί να παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες.
Οι αποφάσεις οικονομικής πολιτικής υπόκεινται σε χαλαρό συντονισμό στο ευρωπαϊκό επίπεδο, γεγονός που μπορεί να δημιουργήσει κενά στην εφαρμογή υγιών οικονομικών πολιτικών. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα για την ολοκλήρωση της δομής της ΟΝΕ.
Η ΕΚΤ συμμετείχε στην κατάρτιση σχεδίων για την εμβάθυνση της ΟΝΕ το 2012 και το 2015, τα οποία οδήγησαν στη δημοσίευση οδικού χάρτη με τίτλο «Η ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης της Ευρώπης», ο οποίος αναφέρεται και ως Έκθεση των Πέντε Προέδρων. Στην έκθεση αυτή ορίζονται οι βασικές αρχές και ενέργειες που είναι αναγκαίες για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ υπό τις ακόλουθες τέσσερις επικεφαλίδες: μια γνήσια Οικονομική Ένωση, μια Χρηματοοικονομική Ένωση, μια Δημοσιονομική Ένωση και μια Πολιτική Ένωση. Εξετάζονται τόσο βραχυπρόθεσμες όσο και μακροπρόθεσμες δράσεις, οι οποίες θα πρέπει όμως να αναληφθούν το αργότερο μέχρι το 2025. Έτσι, παρέχεται ένας συγκεκριμένος χάρτης πορείας προς την εμβάθυνση της ΟΝΕ, σχέδιο το οποίο είναι μεν φιλόδοξο, αλλά και ρεαλιστικό.