Δήλωση για τη στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ
- Η περίοδος χαμηλού πληθωρισμού και η έξαρση του πληθωρισμού μετά την πανδημία υπογραμμίζουν πόσο σημαντικό είναι η στρατηγική νομισματικής πολιτικής να δίνει στο Διοικητικό Συμβούλιο τη δυνατότητα να αντιδρά αποτελεσματικά σε μείζονες αλλαγές στις συνθήκες που επηρεάζουν τον πληθωρισμό. Οι συνεχιζόμενες διαρθρωτικές αλλαγές σε σχέση με τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τον ψηφιακό μετασχηματισμό, την τεχνητή νοημοσύνη, τις δημογραφικές εξελίξεις, την απειλή για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τις μεταβολές στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα υποδηλώνουν ότι οι συνθήκες που επηρεάζουν τον πληθωρισμό θα παραμείνουν αβέβαιες και δυνητικά πιο ευμετάβλητες, με μεγαλύτερες αποκλίσεις από τον στόχο και προς τις δύο κατευθύνσεις, θέτοντας προκλήσεις για την άσκηση της νομισματικής πολιτικής. Μια πιο ανθεκτική χρηματοπιστωτική δομή – υποβοηθούμενη από την πρόοδο όσον αφορά την ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων, την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ – θα μπορούσε επίσης να στηρίξει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής σε αυτό το εξελισσόμενο περιβάλλον.
- Η στρατηγική νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ καθοδηγείται και δεσμεύεται από την εντολή που της έχει ανατεθεί με τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο πρωταρχικός στόχος της ΕΚΤ είναι η διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στη ζώνη του ευρώ. Με την επιφύλαξη του στόχου της σταθερότητας των τιμών, το Ευρωσύστημα στηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της Ένωσης, όπως ορίζονται στο άρθρο 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτοί οι στόχοι αφορούν, μεταξύ άλλων, την ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική οικονομία της αγοράς με υψηλό βαθμό ανταγωνιστικότητας, με στόχο την πλήρη απασχόληση και την κοινωνική πρόοδο, και το υψηλό επίπεδο προστασίας και βελτίωσης της ποιότητας του περιβάλλοντος. Το Ευρωσύστημα συμβάλλει επίσης στην εκ μέρους των αρμόδιων αρχών ομαλή άσκηση πολιτικών που αφορούν την προληπτική εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων και τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο επιβεβαιώνει ότι ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) παραμένει ο ενδεδειγμένος δείκτης μέτρησης των τιμών για την αξιολόγηση της επίτευξης του στόχου της σταθερότητας των τιμών. Ωστόσο, το Διοικητικό Συμβούλιο εξακολουθεί να θεωρεί ότι η συμπερίληψη του κόστους που σχετίζεται με τις ιδιοκατοικούμενες κατοικίες στον ΕνΔΤΚ θα απεικόνιζε καλύτερα τον ρυθμό πληθωρισμού που αφορά τα νοικοκυριά. Ως εκ τούτου, στις αξιολογήσεις του για τη νομισματική πολιτική, το Διοικητικό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη δείκτες μέτρησης του πληθωρισμού που περιλαμβάνουν εκτιμήσεις του κόστους ιδιοκατοικούμενων κατοικιών ως βοηθητικούς παράγοντες για τη διασταύρωση στοιχείων, στο πλαίσιο του ευρύτερου συνόλου συμπληρωματικών δεικτών πληθωρισμού που έχει στη διάθεσή του.
- Ένα περιθώριο ασφαλείας πάνω από το 0% για τον πληθωρισμό παρέχει στη νομισματική πολιτική χώρο για μειώσεις επιτοκίων σε περίπτωση δυσμενών εξελίξεων και ένα δίχτυ ασφαλείας ενάντια στον κίνδυνο αποπληθωρισμού μέσω της θετικής επίδρασης που ασκεί στο επίπεδο – σύμφωνα με την τάση – των ονομαστικών επιτοκίων. Συγκεκριμένα, το κατώτατο δυνατό επίπεδο των ονομαστικών επιτοκίων περιορίζει την άσκηση νομισματικής πολιτικής σε περίπτωση σημαντικών καθοδικών διαταραχών του πληθωρισμού. Η διευκόλυνση της μακροοικονομικής και διατομεακής προσαρμογής εντός της ζώνης του ευρώ, οι ονομαστικές δυσκαμψίες στην προς τα κάτω προσαρμογή και η μεροληψία στον τρόπο μέτρησης καθιστούν επίσης σκόπιμο τον καθορισμό περιθωρίου πληθωρισμού.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ότι η σταθερότητα των τιμών διατηρείται καλύτερα με την επιδίωξη ρυθμού πληθωρισμού 2% μεσοπρόθεσμα. Η δέσμευση του Διοικητικού Συμβουλίου σε αυτόν τον στόχο είναι συμμετρική. Συμμετρία σημαίνει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο θεωρεί ότι οι αρνητικές και οι θετικές αποκλίσεις από αυτόν τον στόχο είναι το ίδιο ανεπιθύμητες. Ο στόχος για ρυθμό πληθωρισμού 2% παρέχει ένα σαφές σημείο αναφοράς για τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, το οποίο είναι ουσιώδες για τη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών.
- Για να διατηρήσει τη συμμετρία του στόχου του για τον πληθωρισμό, το Διοικητικό Συμβούλιο αναγνωρίζει τη σημασία της δεόντως σθεναρής ή επίμονης δράσης από την πλευρά της νομισματικής πολιτικής ως απάντηση σε μεγάλες, διαρκείς αποκλίσεις του πληθωρισμού από τον στόχο, προς οποιαδήποτε κατεύθυνση, με σκοπό να αποτραπεί το ενδεχόμενο παγίωσης των αποκλίσεων μέσω της αποσταθεροποίησης των προσδοκιών για τον πληθωρισμό. Σε περίπτωση σημαντικών καθοδικών διαταραχών του πληθωρισμού, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το κατώτατο δυνατό επίπεδο των ονομαστικών επιτοκίων. Σε περίπτωση σημαντικών ανοδικών διαταραχών του πληθωρισμού, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πιθανές μη γραμμικότητες στη διαδικασία καθορισμού των τιμών και των μισθών.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο επιβεβαιώνει τον μεσοπρόθεσμο προσανατολισμό της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής του. Αυτό αφήνει περιθώρια για αναπόφευκτες βραχυπρόθεσμες αποκλίσεις του πληθωρισμού από τον στόχο καθώς και χρονική υστέρηση και αβεβαιότητα όσον αφορά τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής στην οικονομία και τον πληθωρισμό. Η ευελιξία του μεσοπρόθεσμου προσανατολισμού λαμβάνει υπόψη ότι η ενδεδειγμένη αντίδραση της νομισματικής πολιτικής σε μια απόκλιση του πληθωρισμού από τον στόχο εξαρτάται από τις συνθήκες που επικρατούν, καθώς και από την προέλευση, το μέγεθος και την επιμονή της απόκλισης. Με την επιφύλαξη της διατήρησης σταθεροποιημένων προσδοκιών για τον πληθωρισμό, επιτρέπει επίσης στο Διοικητικό Συμβούλιο να λαμβάνει υπόψη, κατά τη λήψη των αποφάσεών του για τη νομισματική πολιτική, και άλλες παραμέτρους που αφορούν την επιδίωξη της σταθερότητας των τιμών.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο δεσμεύεται να καθορίζει τη νομισματική πολιτική με σκοπό να διασφαλίζει ότι ο πληθωρισμός σταθεροποιείται στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα. Το πρωτεύον εργαλείο νομισματικής πολιτικής είναι τα επιτόκια πολιτικής της ΕΚΤ. Το Διοικητικό Συμβούλιο μπορεί να χρησιμοποιήσει και άλλα μέσα, όπως κρίνει ενδεδειγμένο, για να δώσει την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής όταν τα επιτόκια πολιτικής βρίσκονται κοντά στο κατώτατο επίπεδό τους ή για να διατηρήσει την ομαλή λειτουργία του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής. Στα μέσα αυτά συγκαταλέγονται οι πράξεις πιο μακροπρόθεσμης αναχρηματοδότησης, οι αγορές στοιχείων ενεργητικού, τα αρνητικά επιτόκια και η παροχή ενδείξεων σχετικά με τη μελλοντική κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα συνεχίσει να αντιδρά με ευέλικτο τρόπο σε νέες προκλήσεις καθώς αυτές θα εκδηλώνονται και θα εξετάζει, όταν κρίνεται απαραίτητο, νέα μέσα πολιτικής κατά την επιδίωξη του στόχου του για σταθερότητα των τιμών, όπως πιστοποιεί άλλωστε και η θέσπιση του Μέσου για την Προστασία της Μετάδοσης το 2022. Η επιλογή, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των μέσων θα καθιστά δυνατή την ευέλικτη αντίδραση σε νέες διαταραχές και θα αντανακλά δεόντως τους επιδιωκόμενους στόχους, είτε την προσαρμογή της κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής είτε την προστασία της μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής, με την επιφύλαξη μιας ολοκληρωμένης αξιολόγησης της αναλογικότητας.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο στηρίζει τις αποφάσεις νομισματικής πολιτικής του, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης του αναλογικού χαρακτήρα των αποφάσεών του και των ενδεχόμενων παρενεργειών τους, σε μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση όλων των σχετικών παραγόντων. Συγκεκριμένα, λαμβάνει υπόψη όχι μόνο την πιθανότερη πορεία του πληθωρισμού και της οικονομίας αλλά και τους σχετικούς κινδύνους και παράγοντες αβεβαιότητας, μεταξύ άλλων με την κατάλληλη χρήση αναλύσεων σεναρίων και ευαισθησίας. Η ολοκληρωμένη αξιολόγηση αξιοποιεί δύο αλληλεξαρτώμενες αναλύσεις: την οικονομική ανάλυση και τη νομισματική και χρηματοπιστωτική ανάλυση. Σε αυτό το πλαίσιο, η οικονομική ανάλυση επικεντρώνεται στις πραγματικές και τις ονομαστικές οικονομικές εξελίξεις, ενώ η νομισματική και χρηματοπιστωτική ανάλυση εξετάζει νομισματικούς και χρηματοπιστωτικούς δείκτες, με έμφαση στη λειτουργία του μηχανισμού μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής και τους ενδεχόμενους κινδύνους για τη σταθερότητα των τιμών μεσοπρόθεσμα από χρηματοοικονομικές ανισορροπίες και νομισματικούς παράγοντες. Ο εκτεταμένος ρόλος των μακροπιστωτικών διασυνδέσεων στις οικονομικές, νομισματικές και χρηματοπιστωτικές εξελίξεις απαιτεί την πλήρη ενσωμάτωση της αλληλεξάρτησης των δύο αναλύσεων. Αυτό το πλαίσιο αντανακλά τη σημασία της παρακολούθησης τόσο του μηχανισμού μετάδοσης όσο και των πιθανών παρενεργειών όσον αφορά την προσαρμογή των μέσων νομισματικής πολιτικής, καθώς και την αναγνώριση ότι η χρηματοπιστωτική σταθερότητα αποτελεί προαπαιτούμενο για τη σταθερότητα των τιμών. Από αυτήν την άποψη, η ανθεκτικότητα του χρηματοπιστωτικού τομέα είναι απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να αποτραπεί πιθανή σύγκρουση μεταξύ της σταθερότητας των τιμών και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Το Διοικητικό Συμβούλιο αξιολογεί συστηματικά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της νομισματικής πολιτικής και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας σε τακτά διαστήματα.
- Η κλιματική αλλαγή έχει σημαντικές συνέπειες για τη σταθερότητα των τιμών μέσω της επίδρασης που ασκεί στη δομή και στις κυκλικές παραμέτρους της οικονομίας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αποτελεί παγκόσμια πρόκληση και προτεραιότητα πολιτικής για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πλαίσιο της εντολής του, το Διοικητικό Συμβούλιο έχει δεσμευθεί να διασφαλίσει ότι το Ευρωσύστημα λαμβάνει πλήρως υπόψη, σύμφωνα με τους σκοπούς και τους στόχους της ΕΕ, τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης της φύσης για τη νομισματική πολιτική και τις δραστηριότητες των κεντρικών τραπεζών.
- Η σαφής ανακοίνωση των αποφάσεων νομισματικής πολιτικής και του σκεπτικού στις οποίες αυτές βασίζονται μέσω της δήλωσης νομισματικής πολιτικής, της συνέντευξης Τύπου, του Οικονομικού Δελτίου και των αναφορών νομισματικής πολιτικής στηρίζει την αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Τα παραπάνω εργαλεία συμπληρώνονται από μια διαρθρωμένη σε επίπεδα, εικονογραφημένη εκδοχή των ανακοινώσεων σχετικά με τη νομισματική πολιτική, η οποία απευθύνεται στο ευρύ κοινό, απαραίτητο στοιχείο ώστε να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες κατανοούν και εμπιστεύονται τις ενέργειες της ΕΚΤ. Το Διοικητικό Συμβούλιο θα εξακολουθήσει να προσαρμόζει την προσέγγισή του αποκρινόμενο στο εξελισσόμενο επικοινωνιακό τοπίο.
- Το Διοικητικό Συμβούλιο σκοπεύει να αξιολογεί περιοδικά την καταλληλότητα της στρατηγικής νομισματικής πολιτικής του, και η επόμενη αξιολόγηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί το 2030.