Financiële stabiliteit uitgelicht

24 mei 2016 (bijgewerkt op 15 augustus 2016)

Financiële stabiliteit is sinds de financiële crisis een ingeburgerd begrip geworden. Hoewel deskundigen de term misschien enigszins verschillend definiëren, zijn ze het volmondig eens over het belang ervan. Voor de ECB betekent financiële stabiliteit dat het financiële stelsel schokken kan weerstaan zonder ernstige verstoringen.

Dat wil zeggen dat mensen toegang blijven houden tot hun bankrekeningen, dat bedrijven nog steeds betalingen kunnen uitvoeren en ontvangen, dat beleggers kunnen blijven handelen en dat banken zich kunnen herfinancieren door van elkaar of van de centrale bank te lenen.

Wat betekent dit in de praktijk?

Het draait bij stabiliteit allemaal om evenwicht. Het financieel stelsel bestaat uit een ingewikkeld netwerk van afhankelijkheden en wisselwerkingen tussen verschillende partijen. Banken en verzekeringsmaatschappijen fungeren als intermediairs door ervoor te zorgen dat geld van partijen die krediet willen verstrekken of investeren terechtkomt bij partijen die geld willen lenen. Kredietgevers en kredietnemers komen direct samen op financiële markten als de obligatie- en de geldmarkt. Tegelijkertijd zorgen betalings- en effectenafwikkelingssystemen, het 'buizenstelsel’ van de financiële markten, voor veilig geld- en kapitaalverkeer.

Risico's kunnen zich op verschillende niveaus en in verschillende vormen voordoen. Een algemene economische vertraging zadelt huiseigenaren op met een hoog schuldniveau en een dalende waarde van hun huis, terwijl banken die hypothecaire leningen verstrekken, te maken kunnen krijgen met klanten die hun schulden niet kunnen aflossen. Een vertraging in de opkomende markten kan de economie schade toebrengen, bijvoorbeeld doordat de vraag naar goederen vermindert, wat in de getroffen bedrijfssectoren resulteert in ontslagen. Zo’n vertraging kan eveneens leiden tot een sterke toename van de verkopen op de obligatie-, aandelen- en valutamarkten. Voor bedrijven wordt het dan lastiger om financiering aan te trekken, wat de economische groei remt.

Risico's en kwetsbaarheden waarmee één partij te maken heeft, kunnen dus van invloed zijn op vele andere partijen. Dit kan het stelsel uit evenwicht brengen en een bedreiging vormen voor de algehele financiële stabiliteit.

Wat is onze rol bij dit alles?

We volgen het financiële stelsel constant om mogelijke risico's en kwetsbaarheden vroegtijdig in kaart te brengen en te beoordelen wat er gedaan moet worden. Macroprudentiële maatregelen kunnen dergelijke risico's binnen een land, een sector of een financiële instelling afwenden. Om een mogelijke huizenprijszeepbel tegen te gaan, kunnen de nationale autoriteiten in het eurogebied bijvoorbeeld eisen dat de banken hun kredietnormen aanscherpen. Dat kan onder meer door klanten te vragen meer eigen geld op tafel te leggen wanneer ze een hypothecaire lening nemen. Dergelijke maatregelen moeten worden gemeld aan de ECB, die zo nodig bezwaar kan aantekenen. De ECB kan de banken ook vragen meer kapitaal aan te houden dan minimaal verplicht (de precieze niveaus zijn vastgelegd in EU-regels), zodat ze mogelijke schokken beter kunnen weerstaan.

Hoewel deze instrumenten in eerste instantie gericht zijn op het financiële stelsel als geheel, waakt het nieuwe bankentoezicht van de ECB over individuele banken om ervoor te zorgen dat de banksector veilig blijft, en uiteindelijk om de financiële stabiliteit in Europa te versterken.

Laat me meer weten Een snelgids voor macroprudentieel beleid