EBC publikuje Raport o Konwergencji 2013 zawierający ocenę konwergencji gospodarczej i prawnej Łotwy

Na wniosek władz Łotwy Europejski Bank Centralny (EBC) publikuje dziś ocenę konwergencji gospodarczej i prawnej tego kraju. W  Raporcie o Konwergencji EBC analizuje, czy badany kraj osiągnął wysoki stopień trwałej konwergencji gospodarczej i czy jego bank centralny spełnia wymogi ustawowe dotyczące integracji z Eurosystemem.

Konwergencja gospodarcza

W okresie referencyjnym od maja 2012 r. do kwietnia 2013 r. 12-miesięczna średnia stopa inflacji na Łotwie wyniosła 1,3%, wyraźnie poniżej wartości referencyjnej dla kryterium stabilności cen, wynoszącej 2,7%. Wartość referencyjną obliczono poprzez dodanie 1,5 punktu procentowego do nieważonej średniej arytmetycznej stóp inflacji HICP za te 12 miesięcy w Szwecji (0,8%), na Łotwie (1,3%) i w Irlandii (1,6%).

Jednak przez ostatnie dziesięć lat inflacja cen konsumpcyjnych na Łotwie była bardzo zmienna: jej stopa średnioroczna wynosiła między -1,2% a 15,3%. Wiąże się to z występowaniem w tym kraju cykli koniunkturalnych o bardzo dużej amplitudzie oraz wysokiej zmienności wskaźników makroekonomicznych. W ostatnim okresie inflacja na Łotwie, która najwyższą wartość osiągnęła w połowie 2011 r., spadła do niskiego poziomu, przede wszystkim w wyniku oddziaływania niższych światowych cen surowców oraz obniżenia stawki VAT od lipca 2012 r. Niemniej najnowsze dostępne prognozy przewidują wzrost inflacji, a bilans czynników ryzyka związanych z prognozami inflacji na nadchodzące lata przechyla się w stronę jej wzrostu.

W dłuższej perspektywie utrzymanie na Łotwie niskiej inflacji w średnim okresie będzie trudne. Różnica w stopach inflacji między Łotwą i strefą euro prawdopodobnie jeszcze wzrośnie w średnim okresie w wyniku procesu nadrabiania dystansu rozwojowego. Trwałość konwergencji inflacji budzi zatem obawy.

W dacie ukończenia raportu Łotwa jest objęta decyzją Rady UE w sprawie istnienia nadmiernego deficytu w sektorze instytucji rządowych i samorządowych; termin na jego usunięcie wyznaczono na 2012 r. W referencyjnym roku 2012 saldo sektora instytucji rządowych i samorządowych wykazało deficyt w wysokości 1,2% PKB, czyli wyraźnie poniżej 3-procentowej wartości referencyjnej. Wskaźnik długu publicznego brutto do PKB wyniósł 40,7%, czyli był niższy od 60-procentowej wartości referencyjnej. W 2013 r. wskaźnik deficytu publicznego ma według prognozy Komisji Europejskiej utrzymać się na poziomie 1,2% PKB, zaś wskaźnik długu publicznego – wzrosnąć do 43,2%.

Łat łotewski należy do mechanizmu kursowego ERM II od 2 maja 2005 r., z pasmem wahań ±1% wprowadzonym jednostronnie przez władze łotewskie. W dwuletnim okresie referencyjnym od 17 maja 2011 r. do 16 maja 2013 r. kurs łata utrzymywał się blisko parytetu.

W 12-miesięcznym okresie referencyjnym od maja 2012 r. do kwietnia 2013 r. długoterminowa stopa procentowa na Łotwie wynosiła średnio 3,8%. Była zatem niższa od wartości referencyjnej 5,5%, obliczonej przez dodanie 2 punktów procentowych do średniej długoterminowych stóp procentowych za te 12 miesięcy w Szwecji (1,6%), na Łotwie (3,8%) i w Irlandii (5,1%).

Podsumowując, Łotwa nie przekracza wartości referencyjnych kryteriów konwergencji. Niemniej trwałość konwergencji gospodarczej w dłuższym okresie budzi obawy. Wejście do unii walutowej pociąga za sobą rezygnację z własnej polityki monetarnej i kursowej, przez co większego znaczenia nabiera wewnętrzna elastyczność i odporność. W związku z tym Łotwa musi kontynuować szeroko zakrojoną konsolidację fiskalną, zgodnie z wymogami paktu stabilności i wzrostu. Ważne jest także, by utrwaliła poprawę konkurencyjności osiągniętą w ostatnich latach poprzez zapobieganie ponownemu wzrostowi jednostkowych kosztów pracy. Ponadto, mimo dużych zdolności dostosowawczych gospodarki łotewskiej, potrzebne są postępy w poprawie jakości instytucji i zarządzania. Poza tym konieczne jest, by dostępny był kompleksowy zestaw instrumentów polityki, które pomogą uporać się z zagrożeniami dla stabilności finansowej, wynikającymi m.in. z zależności znacznej części sektora bankowego od depozytów nierezydentów jako źródła finansowania.

Konwergencja prawna

Prawo łotewskie spełnia wszystkie wymagania dotyczące niezależności banku centralnego, zakazu finansowania ze środków banku centralnego i integracji prawnej z Eurosystemem. Dla pewności prawnej warto byłoby jednak przy okazji następnej nowelizacji ustawy o Latvijas Banka wyjaśnić zapis art. 43 ust. 1 tej ustawy, zgodnie z którym parlament łotewski sprawuje nadzór nad bankiem centralnym.

Raport o Konwergencji 2013 opracowany przez EBC jest dostępny w serwisie internetowym EBC. Przedstawiając ten raport, EBC spełnia swój obowiązek wynikający z art. 140 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którym na wniosek państwa członkowskiego UE objętego derogacją winien składać Radzie UE sprawozdanie o gotowości tego państwa do wprowadzenia euro.