- BLOG EBC
Nadszedł czas, by gospodarkę europejską przygotować do zmiany klimatu
24 listopada 2023
Niniejszy artykuł jest pierwszym z serii artykułów poświęconych szczytowi COP28
Jeśli Europa chce być dalej konkurencyjna na świecie, musi zwiększyć tempo zielonej transformacji. Nowe technologie i zielona energia nie tylko są lepsze dla środowiska, lecz także mają sens z ekonomicznego punktu widzenia. Transformacja musi być jednak sprawiedliwa i włączająca – to warunek jej sukcesu.
Zmiana klimatu przyspiesza. Mamy coraz mniej czasu, by ograniczyć globalne ocieplenie do poziomu 1,5°C. Możemy albo wnieść swój wkład w ten proces w granicach udzielonego nam mandatu, albo doświadczyć tragicznych konsekwencji swojej bezczynności.
Decydenci polityczni, liderzy biznesu i przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego przygotowują się właśnie do udziału w negocjacjach klimatycznych, które odbędą się podczas szczytu COP28 w Dubaju w przyszłym tygodniu. Tymczasem rok 2023 zapowiada się nieuchronnie na najgorętszy w historii pomiarów. Ekstremalne pożary lasów, susze i powodzie sieją spustoszenie wśród ludności i w gospodarce na całym świecie. Dane nie pozostawiają wątpliwości: z analizy Europejskiego Banku Centralnego wynika, że im dłużej zwlekamy z ograniczeniem emisji i przejściem na bardziej ekologiczną gospodarkę, tym więcej nas to kosztuje. A tegoroczne badanie Investment Survey Europejskiego Banku Inwestycyjnego pokazuje, że szkody i straty związane ze zmianą klimatu dotykają już dwie trzecie europejskich firm.
Jednocześnie zmienia się sposób, w jaki napędzamy gospodarkę, a transformacja energetyczna szybko postępuje. Dzięki połączeniu polityki, innowacji, opłat emisyjnych oraz finansowania prywatnego i budżetowego – w tym w ramach Europejskiego Zielonego Ładu – przyspiesza tempo inwestycji w technologie, które pomogą złagodzić skutki degradacji spowodowanej nieustającym spalaniem paliw kopalnych i globalnym ociepleniem.
Jak pokazuje raport World Energy Outlook Międzynarodowej Agencji Energetycznej, światowe wydatki na czystą energię sięgają rekordowych poziomów. Przejście na czystszą energię nie wynika jedynie z dobrej woli – ma też sens z ekonomicznego punktu widzenia. Wdrażanie odnawialnych źródeł energii jest teraz tańsze i szybsze niż budowanie nowej infrastruktury dla paliw kopalnych. W świecie podwyższonej niepewności geopolitycznej czyste technologie energetyczne pomagają wzmocnić bezpieczeństwo i niezależność krajów w dziedzinie energetyki.
Zielona transformacja jest ważna nie tylko dla ochrony środowiska, lecz także dla ochrony gospodarki. Z ekonomicznego punktu widzenia nie ma sensu inwestować w źródła energii, które stają się coraz bardziej niekonkurencyjne, i pozbawiać się dostępu do przełomowych technologii, które będą kształtowały strukturę przyszłego koszyka energetycznego. Konkurencyjność Europy zostanie nieodwracalnie osłabiona, jeśli nie dołączy ona do globalnej rewolucji energetycznej.
Aby ten scenariusz się nie urzeczywistnił, Europa musi być przenikliwa, ambitna i zdeterminowana. Musi stworzyć stabilne i życzliwe otoczenie regulacyjne z jasno określonymi celami strategicznymi, w którym kapitał prywatny jest ściśle ukierunkowany na zielone technologie. Dla rozwoju innowacji niezbędne są także równe warunki działania w wymiarze globalnym.
Instrumenty finansowe takie jak europejskie zielone obligacje pomogą w finansowaniu przełomowych rozwiązań w obszarze czystych technologii, a skuteczność tych instrumentów byłaby jeszcze większa, gdyby budowa unii rynków kapitałowych została w pełni ukończona. Dostosowane do potrzeb rozwiązania lub gwarancje finansowe mające ograniczyć ryzyko związane z wysoce innowacyjnymi inwestycjami prywatnymi – takimi jak pływające farmy wiatrowe, zielony wodór czy nowe technologie baterii – pomogą w budowie infrastruktury potrzebnej Europie do osiągnięcia neutralności emisyjnej. Z kolei na szczeblu globalnym opłaty emisyjne stanowiłyby przejrzystą zachętę dla konsumentów i inwestorów do przechodzenia na zrównoważone i energooszczędne produkty i aktywa.
W pojedynkę Europa nie podoła jednak temu wyzwaniu: jeśli inni się nie przyłączą, przegramy wszyscy. Inicjatywy takie jak Europejski Zielony Ład powinny iść w parze z ambitną polityką rozwojową, która wspiera rozwijające się regiony spoza Europy we wprowadzaniu czystych źródeł energii. Inwestycje w najnowszej generacji europejskie technologie mogą wiele zmienić – i zmienią.
W dążeniu do przeobrażenia gospodarki musimy dopilnować, by nikogo nie pominąć. Europa musi iść w kierunku sprawiedliwej, włączającej i równej transformacji. Politykę w zakresie zmiany klimatu i transformacji mogą najbardziej dotkliwie odczuć firmy i gospodarstwa domowe, które znajdują się w najtrudniejszej sytuacji. Aby sprawiedliwie rozłożyć ciężar transformacji, potrzebujemy precyzyjnie ukierunkowanych tymczasowych środków fiskalnych i inicjatyw na rzecz przekwalifikowania.
W obliczu wyzwań gospodarczych politykę klimatyczną zbyt często postrzega się jako kozła ofiarnego. Ale konsekwencje bezczynności byłyby dużo poważniejsze. Rozwiązanie nie polega na byciu mniej ambitnym, lecz raczej na uwolnieniu w pełni potencjału naszych innowatorów, zwiększeniu konkurencyjności i odporności gospodarki europejskiej oraz zapewnieniu wszystkim bardziej sprawiedliwej i zrównoważonej przyszłości.
Szczyt COP28 jest dla UE i krajów z całego świata szansą na okazanie determinacji w przewodzeniu walce ze zmianą klimatu i poparcie tego postanowienia konkretnymi działaniami. W granicach udzielonego nam mandatu będziemy uczestniczyć w tym wspólnym przedsięwzięciu.
Niniejszy artykuł został również opublikowany w kilku tytułach europejskiej prasy.
Zapraszamy do lektury i subskrypcji bloga EBC.