Walutowe linie swapowe
27 września 2016 (aktualizacja 18 maja 2022)
Linia swapowa na parze walutowej to umowa o wzajemnej wymianie walut między dwoma bankami centralnymi. Na jej podstawie bank centralny może uzyskać środki pieniężne (płynność) w walucie obcej od banku centralnego, który jest emitentem tej waluty. Zwykle potrzebuje tych środków do zasilenia krajowych banków komercyjnych. Na przykład dzięki linii swap z amerykańskim Systemem Rezerwy Federalnej (Fed) EBC oraz wszystkie krajowe banki centralne ze strefy euro – czyli Eurosystem – mogą otrzymać od Fed-u dolary amerykańskie w zamian za równoważną kwotę w euro. Takie porozumienia walutowe należą do instrumentów polityki pieniężnej banków centralnych od kilkudziesięciu lat.
Po co stosuje się linie swapowe?
Początkowo banki centralne stosowały je do finansowania niektórych interwencji rynkowych, jednak w ostatnich latach umowy swapowe stały się ważnym narzędziem utrzymywania stabilności finansowej i ochrony gospodarki realnej przed wpływem napięć rynkowych. Przykładowo od 2007 roku EBC zawiera takie umowy, żeby zapewnić bankom komercyjnym ze strefy euro płynność w walutach obcych. Gdy pogarsza się sytuacja na rynku pożyczek międzybankowych w jakiejś walucie, bankom spoza danego obszaru walutowego trudniej jest finansować aktywa powiązane z tą walutą, ponieważ nie mają bezpośredniego dostępu do banku centralnego, który ją emituje. Jeśli jednak ich własny bank centralny zawarł umowę swapową ze swoim zagranicznym odpowiednikiem, może zapewnić im potrzebną płynność w walucie obcej bez konieczności sięgania do rezerw walutowych. Na przykład podczas kryzysu finansowego, który wybuchł po bankructwie Lehman Brothers we wrześniu 2008 roku, z powodu dużej niechęci banków do podejmowania ryzyka wyschły źródła finansowania. W tej sytuacji banki ze strefy euro zaczęły mieć problemy z pozyskiwaniem dolarów potrzebnych do sfinansowania aktywów denominowanych w tej walucie. Żeby zapobiec zaburzeniom na rynkach, na przykład gwałtownej wyprzedaży aktywów przez banki (która mogłaby wywołać bardzo silne wahania cen), EBC i Fed otworzyły linię swapową, dzięki której EBC i cały Eurosystem mogły zasilić banki ze strefy euro w dolary amerykańskie.
Z którymi bankami centralnymi EBC zawarł umowy o wymianie walut?
W 2011 roku EBC wraz z bankami centralnymi Wielkiej Brytanii, Kanady, Japonii, Stanów Zjednoczonych i Szwajcarii stworzyły sieć linii swapowych, które umożliwiają im wzajemne zasilanie się w waluty. Od kwietnia 2020 te linie są wykorzystywane do pożyczania bankom ze strefy euro dolarów amerykańskich i franków szwajcarskich, a bankom z Wielkiej Brytanii – waluty euro.
W następstwie kryzysu finansowego EBC zawarł porozumienia o udostępnieniu euro z bankami centralnymi Danii i Szwecji. Przyjął także tymczasowe porozumienia w tej sprawie z bankami centralnymi Węgier i Polski oraz Łotwy (przed jej przystąpieniem do strefy euro w 2014).
W 2013 roku EBC podpisał umowę o wymianie walut z Chinami. Świadczy to o coraz większym znaczeniu systemowym tego kraju oraz gwałtownym wzroście wymiany handlowej i inwestycji między Chinami a strefą euro. Dla Eurosystemu ta umowa stanowi mechanizm ochrony płynności, który ma dać bankom ze strefy euro pewność, że chiński renminbi będzie dostępny nawet w razie pogorszenia się sytuacji na rynku.
Od tego czasu EBC otworzył nowe tymczasowe linie swapowe z różnymi bankami centralnymi z całego świata, a niektóre umowy swapowe wygasły.
Jak działają linie swapowe?
Kiedy bank ze strefy euro chce np. udzielić klientowi kredytu w dolarach amerykańskich, w normalnych okolicznościach pozyskuje je na rynku międzybankowym. Jeżeli jednak dolary będą zbyt drogie lub nastąpi załamanie rynku, może zwrócić się do swojego banku centralnego. W opisanej sytuacji EBC otrzymuje dolary od Fed‑u na podstawie umowy o wzajemnej wymianie walut. Od początku światowego kryzysu finansowego EBC prowadzi regularne operacje zasilające w dolary. Banki ze strefy euro deklarują, jaką kwotę chcą od niego pożyczyć w tych operacjach po ustalonej z góry stopie procentowej. W zamian za otrzymane dolary muszą dostarczyć EBC zabezpieczenie w postaci aktywów wysokiej jakości, których wartość oblicza się jako bieżącą cenę rynkową pomniejszoną o pewien procent (nazywa się to redukcją wartości w wycenie, ang. haircut). Wiele umów walutowych stanowi jedynie swoistą siatkę ochronną i nie zostało jeszcze nigdy uruchomionych. Zgodnie ze swoją ogólną strategią pozostawania w stałej gotowości operacyjnej EBC regularnie testuje instrumenty i narzędzia polityki pieniężnej, żeby mieć pewność, że w razie potrzeby będzie je mógł sprawnie i bezpiecznie zastosować.
Aktualizacje: tekst uzupełniono 18 maja 2022 o dodatkowe informacje.