Η απάντησή μας στην κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω του κορωνοϊού

της Christine Lagarde, Προέδρου της ΕΚΤ

Η πανδημία του κορωνοϊού είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που πλήττει συλλογικά τη δημόσια υγεία και δεν έχει προηγούμενο στην πρόσφατη ιστορία. Πρόκειται για μια δυσβάσταχτη ανθρώπινη τραγωδία που εκτυλίσσεται σε ολόκληρη την υφήλιο και εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας σε όσους εργάζονται με αφοσίωση στην πρώτη γραμμή των συστημάτων υγείας μας. Πρόκειται επίσης για μια ακραία οικονομική διαταραχή που απαιτεί φιλόδοξη, συντονισμένη και κατεπείγουσα δράση πολιτικής σε όλα τα μέτωπα με σκοπό τη στήριξη των ανθρώπων και των επιχειρήσεων που κινδυνεύουν.

Σε αντίθεση με την περίοδο 2008-2009, η διαταραχή που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι καθολική: είναι η ίδια για όλες τις χώρες και τα τμήματα της κοινωνίας. Όλοι μας καλούμαστε να περιορίσουμε τις καθημερινές δραστηριότητές μας, άρα και τις δαπάνες μας, για όσο χρονικό διάστημα θα διαρκέσουν τα μέτρα περιορισμού της εξάπλωσης της νόσου. Ουσιαστικά, για μια προσωρινή περίοδο, ένα μεγάλο μέρος της οικονομίας θα παραμείνει κλειστό.

Αυτό σημαίνει ότι η οικονομική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ θα μειωθεί σημαντικά. Οι δημόσιες πολιτικές δεν μπορούν να αποτρέψουν αυτήν την εξέλιξη. Αυτό που μπορούν να κάνουν είναι να διασφαλίσουν ότι η κάμψη της δραστηριότητας δεν θα διαρκέσει περισσότερο και δεν θα έχει μεγαλύτερο βάθος από όσο χρειάζεται. Η σημερινή κατάσταση ασκεί έντονη πίεση στις ταμειακές ροές των εταιρειών και των εργαζομένων, θέτοντας σε κίνδυνο την επιβίωση επιχειρήσεων και θέσεων εργασίας. Οι δημόσιες πολιτικές πρέπει να βοηθήσουν.

Οι πολιτικές που αφορούν την υγεία και τα δημόσια οικονομικά πρέπει να τεθούν στο επίκεντρο της δράσης αυτής. Η νομισματική πολιτική καλείται παράλληλα να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο. Η νομισματική πολιτική οφείλει να διατηρήσει τη ρευστότητα στον χρηματοπιστωτικό τομέα και να διασφαλίσει υποστηρικτικές συνθήκες χρηματοδότησης για όλους τους τομείς της οικονομίας. Το ίδιο ισχύει και για τους ιδιώτες, τις οικογένειες, τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες και τις κυβερνήσεις.

Τυχόν πιο περιοριστικές συνθήκες χρηματοδότησης θα μπορούσαν να μεγεθύνουν τον αρνητικό αντίκτυπο της διαταραχής λόγω του κορωνοϊού ακριβώς τη στιγμή που η οικονομία χρειάζεται περισσότερη στήριξη. Όταν οι ιδιωτικές δαπάνες περιορίζονται σημαντικά, η χειροτέρευση των συνθηκών χρηματοδότησης για τον δημόσιο τομέα – ο οποίος αντιπροσωπεύει σε γενικές γραμμές το 50% της οικονομίας στη ζώνη του ευρώ – μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη σταθερότητα των τιμών.

Την τελευταία εβδομάδα παρατηρήσαμε σημαντική χειροτέρευση των συνθηκών στη ζώνη του ευρώ. Η εκτίμησή μας για την οικονομική κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Το βάθος της αβεβαιότητας όσον αφορά τις επιπτώσεις στην οικονομία είναι πλέον ορατό σε όλες τις κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού, τόσο στη ζώνη του ευρώ όσο και παγκοσμίως.

Αυτό έχει οδηγήσει σε πιο περιοριστικές συνθήκες χρηματοδότησης, ιδίως στις μεγαλύτερες διάρκειες. Η καμπύλη του επιτοκίου μηδενικού κινδύνου έχει μετατοπιστεί προς τα άνω και οι καμπύλες αποδόσεων των κρατικών τίτλων – που έχουν καίρια σημασία για την τιμολόγηση όλων των στοιχείων ενεργητικού – έχουν αυξηθεί παντού και παρουσιάζουν μεγαλύτερη διασπορά. Αυτές οι εξελίξεις παρακωλύουν την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής μας σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ και θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα των τιμών.

Για τον λόγο αυτόν, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ανακοίνωσε την Τετάρτη νέο έκτακτο πρόγραμμα αγοράς στοιχείων ενεργητικού λόγω πανδημίας με συνολικό ύψος 750 δισεκ. ευρώ και διάρκεια μέχρι το τέλος του έτους, επιπλέον των αγορών αξίας 120 δισεκ. ευρώ που αποφασίσαμε στις 12 Μαρτίου. Συνολικά το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε 7,3% του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ. Το πρόγραμμα είναι προσωρινό και έχει σχεδιαστεί για να αντιμετωπίσει αυτήν την πρωτοφανή κατάσταση την οποία βιώνει η νομισματική μας ένωση. Είναι διαθέσιμο σε όλες τις χώρες και θα παραμείνει σε ισχύ μέχρις ότου εκτιμήσουμε ότι η φάση της κρίσης του κορωνοϊού έχει λήξει.

Το νέο αυτό μέσο έχει τρία βασικά πλεονεκτήματα. Πρώτον, είναι ενδεδειγμένο για το είδος διαταραχής που αντιμετωπίζουμε, δηλαδή διαταραχή η οποία είναι εξωγενής, δεν στηρίζεται στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη και επηρεάζει όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Δεύτερον, μας επιτρέπει να παρέμβουμε σε όλο το φάσμα της καμπύλης αποδόσεων, αποτρέποντας τον κατακερματισμό των χρηματοπιστωτικών αγορών και τις στρεβλώσεις σε ό,τι αφορά την τιμολόγηση των πιστώσεων. Τρίτον, είναι σχεδιασμένο για να διαχειριστεί τη σταδιακή εξάπλωση της νόσου και την αβεβαιότητα για το πότε και πού θα εκδηλωθούν οι χειρότερες επιπτώσεις.

Αυτό αντανακλάται στους όρους και τις προϋποθέσεις του νέου προγράμματος. Ενώ η κατανομή των αγορών στις χώρες θα εξακολουθήσει να γίνεται με σημείο αναφοράς την κλείδα κατανομής των εθνικών κεντρικών τραπεζών για την εγγραφή στο κεφάλαιο της ΕΚΤ, οι αγορές θα διενεργούνται με ευελιξία. Αυτό επιτρέπει διακυμάνσεις στην κατανομή των ροών των αγορών στην πάροδο του χρόνου, όσον αφορά τις διάφορες κατηγορίες στοιχείων ενεργητικού και τις χώρες.

Επιπλέον, στον βαθμό που ορισμένα αυτοεπιβληθέντα όρια ενδέχεται να παρεμποδίσουν τα μέτρα που η ΕΚΤ πρέπει να λάβει προκειμένου να εκπληρώσει την εντολή που της έχει ανατεθεί, το Διοικητικό Συμβούλιο θα εξετάσει το ενδεχόμενο αναθεώρησης αυτών των ορίων, όσο χρειαστεί, προκειμένου οι ενέργειές του να είναι ανάλογες προς τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε. Είμαστε απολύτως έτοιμοι να αυξήσουμε το μέγεθος των προγραμμάτων μας για την αγορά στοιχείων ενεργητικού και να προσαρμόσουμε τη σύνθεσή τους, όσο χρειαστεί και για όσο χρειαστεί. Θα διερευνήσουμε όλες τις επιλογές και όλα τα ενδεχόμενα προκειμένου να στηρίξουμε την οικονομία ώστε να ξεπεράσει αυτήν τη διαταραχή.

Αποφασίσαμε επίσης να διενεργήσουμε αγορές εμπορικών χρεογράφων (commercial papers) επαρκούς πιστωτικής ποιότητας και να διευρύνουμε τις εξασφαλίσεις που κρίνονται αποδεκτές στο πλαίσιο των πράξεων αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ. Σκοπός είναι να ενισχύσουμε τα μέτρα που λάβαμε την προηγούμενη εβδομάδα για να προστατεύσουμε τη ροή των πιστώσεων προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες.

Χορηγούμε ρευστότητα ύψους έως και 3 τρισεκ. ευρώ, την οποία προσφέρουμε μέσω των πράξεων αναχρηματοδότησης της ΕΚΤ, μεταξύ άλλων, με το χαμηλότερο επιτόκιο που έχει καθοριστεί μέχρι σήμερα (-0.75%). Η προσφορά κεφαλαίων με επιτόκιο χαμηλότερο από το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ μάς επιτρέπει να μεγεθύνουμε τον τονωτικό αντίκτυπο των αρνητικών επιτοκίων και να διοχετεύσουμε κεφάλαια απευθείας σε αυτούς που μπορούν να ωφεληθούν περισσότερο. Οι ευρωπαϊκές αρχές τραπεζικής εποπτείας αποδέσμευσαν επίσης επιπλέον τραπεζικά κεφάλαια τα οποία εκτιμώνται σε περίπου 120 δισεκ. ευρώ και μπορούν να στηρίξουν σημαντικά την ικανότητα των τραπεζών της ζώνης του ευρώ να χορηγούν δάνεια.

Όλα αυτά υπογραμμίζουν τη δέσμευση της ΕΚΤ να εκπληρώσει τον ρόλο της, στηρίζοντας κάθε πολίτη της ζώνης του ευρώ σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές. Η ΕΚΤ θα διασφαλίσει ότι όλοι οι τομείς της οικονομίας μπορούν να ωφεληθούν από τις υποστηρικτικές συνθήκες χρηματοδότησης που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να απορροφήσουν αυτήν τη διαταραχή. Θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί στο πλαίσιο της εντολής μας για να βοηθήσουμε τη ζώνη του ευρώ να ξεπεράσει αυτήν την κρίση, επειδή η ΕΚΤ υπηρετεί τους Ευρωπαίους πολίτες.