KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC
Luis de Guindos, wiceprezes EBC
Frankfurt nad Menem, 16 lipca 2020

Szanowni Państwo, wspólnie z panem wiceprezesem mamy przyjemność powitać Państwa na naszej konferencji prasowej. Przedstawimy teraz wyniki dzisiejszego posiedzenia Rady Prezesów, na którym był także obecny wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Informacje, które napłynęły od naszego ostatniego posiedzenia monetarnego z początku czerwca, sygnalizują przyspieszenie aktywności gospodarczej w strefie euro, chociaż jej poziom pozostaje zdecydowanie niższy niż przed pandemią koronawirusa (COVID‑19), a perspektywy nadal są wysoce niepewne. Zarówno informacje z badań ankietowych, jak i wskaźniki o wysokiej częstotliwości w kwietniu osiągnęły najniższy punkt, a w maju i czerwcu już się znacznie poprawiały – choć w różnym stopniu i nierównomiernie – wraz z postępami w opanowywaniu pandemii i związanym z tym znoszeniem ograniczeń w przemieszczaniu się ludności. Jednocześnie dotychczasowy i spodziewany spadek zatrudnienia i dochodów oraz wyjątkowo wysoka niepewność co do dalszego przebiegu pandemii i perspektyw gospodarczych w dalszym ciągu negatywnie wpływają na wydatki konsumentów i inwestycje przedsiębiorstw. Inflację ogółem tłumią niższe ceny energii, a presja inflacyjna według oczekiwań pozostanie bardzo słaba z powodu gwałtownego spadku dynamiki realnego PKB i związanego z tym znacznego zwiększenia się niewykorzystanych mocy produkcyjnych.

W tych warunkach, żeby podtrzymać ożywienie gospodarcze i chronić średniookresową stabilność cen, nadal potrzeba bodźców monetarnych o znacznej skali. Dlatego ponownie postanowiliśmy zachować bardzo łagodne nastawienie naszej polityki pieniężnej.

Utrzymujemy podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Oczekujemy, że te stopy pozostaną na obecnym lub niższym poziomie, dopóki nie stwierdzimy, że perspektywy inflacji w horyzoncie czasowym naszych projekcji zdecydowanie zbliżają się do poziomu, który jest wystarczająco blisko, ale poniżej 2%, oraz że to zbliżenie konsekwentnie odzwierciedla się w dynamice inflacji bazowej.

Będziemy kontynuować skup aktywów w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP), na który przeznaczyliśmy łączną pulę 1350 mld euro. Te zakupy przyczynią się do złagodzenia ogólnego nastawienia polityki pieniężnej i w ten sposób pomogą zrównoważyć związane z pandemią przesunięcie w dół prognozowanej ścieżki inflacji. Struktura skupu pod względem klas aktywów i jurysdykcji będzie na przestrzeni czasu nadal elastyczna. To pozwoli nam skutecznie neutralizować zagrożenia dla płynnej transmisji polityki pieniężnej. Będziemy prowadzić zakupy netto aktywów w ramach programu PEPP co najmniej do końca czerwca 2021, a w każdym razie dopóki Rada Prezesów nie uzna, że kryzysowa faza pandemii koronawirusa dobiegła końca. Będziemy reinwestować spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP co najmniej do końca 2022 roku. Tak czy inaczej, wygaszanie w przyszłości portfela PEPP będzie się odbywać w sposób kontrolowany, żeby nie zaburzać odpowiedniego nastawienia polityki pieniężnej.

Zakupy netto w ramach programu skupu aktywów (APP) na kwotę 20 mld euro miesięcznie oraz zakupy w ramach dodatkowej, przejściowej puli 120 mld euro będą kontynuowane do końca roku. W dalszym ciągu przewidujemy, że miesięczne zakupy netto aktywów w ramach programu APP będą prowadzone tak długo, jak długo będzie to konieczne do wzmocnienia łagodzącego oddziaływania podstawowych stóp procentowych EBC, i że zakończą się krótko przed tym, jak zaczniemy podnosić te stopy. Zamierzamy w dalszym ciągu reinwestować – w całości – spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP jeszcze przez dłuższy czas po tym, jak zaczniemy podnosić podstawowe stopy procentowe EBC, a w każdym razie tak długo, jak długo będzie to konieczne do utrzymania korzystnych warunków płynnościowych i zdecydowanie łagodnej polityki pieniężnej.

Będziemy także w dalszym ciągu dostarczać znaczną ilość płynności poprzez operacje refinansujące. W szczególności w ostatniej operacji z trzeciej serii ukierunkowanych dłuższych operacji refinansujących (TLTRO III) zarejestrowano bardzo duży nabór, co jest korzystne dla akcji kredytowej banków na rzecz przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Środki polityki pieniężnej wprowadzane przez nas od początku marca są niezwykle pomocne w pobudzaniu ożywienia gospodarczego w strefie euro i ochronie średniookresowej stabilności cen. W szczególności wpływają korzystnie na warunki w zakresie płynności i finansowania gospodarki, pomagają w utrzymaniu dopływu kredytów do gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz przyczyniają się do utrzymania korzystnych warunków finansowania we wszystkich sektorach i jurysdykcjach. Jednocześnie w obecnym otoczeniu – podwyższonej niepewności i wysokiego poziomu niewykorzystanych mocy produkcyjnych – Rada Prezesów jest nadal zdecydowana zrobić w granicach swojego mandatu wszystko, co będzie konieczne, żeby pomóc wszystkim w strefie euro przejść przez ten wyjątkowo trudny czas. Dotyczy to w pierwszym rzędzie naszej roli – zgodnie z mandatem do ochrony stabilności cen – w utrzymaniu transmisji polityki pieniężnej do wszystkich części gospodarki i wszystkich jurysdykcji. Dlatego Rada Prezesów jest nadal gotowa odpowiednio dostosowywać pełny zakres swoich narzędzi, żeby sprawić – w zgodzie z zadeklarowanym dążeniem do symetrii – że inflacja będzie stabilnie zmierzać do docelowego poziomu.

Przedstawię teraz bardziej szczegółowo naszą ocenę sytuacji, poczynając od analizy ekonomicznej. Napływające dane i wyniki badań ankietowych wskazują, że aktywność gospodarcza w maju i czerwcu znacznie się poprawiła w porównaniu z najsłabszym poziomem z kwietnia, wraz z postępami w opanowywaniu pandemii i związanym z tym znoszeniem ograniczeń w przemieszczaniu się ludności. Jednocześnie wskaźniki ekonomiczne pozostają znacznie niższe niż przed pandemią, zaś ożywienie dopiero się zaczyna i rozwija nierównomiernie w różnych sektorach i jurysdykcjach. Realny PKB strefy euro, który w pierwszym kwartale 2020 obniżył się w ujęciu kwartalnym o 3,6%, w drugim kwartale według przewidywań jeszcze bardziej się skurczył, co jest zasadniczo zgodne z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów Eurosystemu z czerwca 2020. Pojawiły się oznaki ożywienia spożycia, a także nastąpiło znaczne odbicie produkcji przemysłowej. Jednocześnie słaba sytuacja na rynku pracy oraz zapobiegawcze gromadzenie oszczędności przez gospodarstwa domowe wywierają niekorzystny wpływ na wydatki konsumpcyjne. Niekorzystne perspektywy dla biznesu i wysoki poziom niepewności hamują aktywność inwestycyjną, zaś słabość gospodarki światowej tłumi popyt zewnętrzny na towary i usługi strefy euro.

Przewiduje się, że w trzecim kwartale, w miarę znoszenia kolejnych ograniczeń, aktywność gospodarcza w strefie euro zacznie wzrastać, w czym będą pomagać korzystne warunki finansowania, ekspansywne nastawienie polityki fiskalnej oraz odbicie aktywności na świecie, chociaż łączne tempo i skala tego ożywienia pozostają wysoce niepewne. Ogólnie rzecz biorąc, skala spadku i ożywienia gospodarczego będzie w ogromnym stopniu zależeć od czasu obowiązywania i skuteczności ograniczeń, od powodzenia rozwiązań wprowadzonych dla złagodzenia negatywnego wpływu pandemii na dochody i zatrudnienie oraz od tego, jak trwały okaże się jej wpływ na potencjał podażowy i popyt wewnętrzny. Według oceny Rady Prezesów w bilansie czynników ryzyka dla perspektyw wzrostu w strefie euro nadal przeważają czynniki spowalniające.

Według szacunków flash Eurostatu roczna inflacja HICP w strefie euro, która w maju wynosiła 0,1%, w czerwcu wzrosła do 0,3%, głównie z powodu poprawy ujemnej inflacji cen energii. Na podstawie bieżących i terminowych cen ropy, a także przejściowego obniżenia podatku VAT w Niemczech, przewiduje się, że inflacja ogółem w najbliższych miesiącach prawdopodobnie jeszcze się obniży, po czym na początku 2021 zacznie odbijać. W średnim okresie słabszy popyt będzie oddziaływać w kierunku obniżenia inflacji, a jego wpływ zostanie jedynie częściowo zrównoważony przez wzrostowe oddziaływanie ograniczeń w podaży. Rynkowe wskaźniki długookresowych oczekiwań inflacyjnych nadal się poprawiały w porównaniu z historycznie niskimi odczytami z połowy marca, ale ogólnie pozostają słabe. Według wskaźników ankietowych oczekiwania inflacyjne od początku pandemii wprawdzie się obniżyły, ale długookresowe spadły mniej niż krótko- i średniookresowe.

W obszarze analizy monetarnej dynamika szerokiego pieniądza (agregatu M3) wzrosła z 8,2% w kwietniu 2020 do 8,9% w maju. Jej silny wzrost odzwierciedla kreację kredytów bankowych, którą nadal napędza przede wszystkim pilne zapotrzebowanie gospodarki na płynność. Ponadto wysoka niepewność gospodarcza powoduje zapobiegawcze przechodzenie na aktywa pieniężne. W tych warunkach głównym czynnikiem podtrzymującym dynamikę szerokiego pieniądza pozostaje wąski agregat M1, obejmujący najbardziej płynne formy pieniądza.

W akcji kredytowej dla sektora prywatnego nadal widoczny był wpływ koronawirusa na aktywność gospodarczą. Roczna dynamika kredytów dla przedsiębiorstw niefinansowych, która w kwietniu 2020 wynosiła 6,6%, w maju ponownie wzrosła i osiągnęła 7,3%, co było odzwierciedleniem zapotrzebowania przedsiębiorstw na fundusze na bieżące wydatki i kapitał obrotowy przy wciąż mizernych dochodach. Jednocześnie roczna dynamika kredytów dla gospodarstw domowych, która w marcu i kwietniu spadała, w maju utrzymała się na poziomie 3,0%, w warunkach nadal ograniczonej konsumpcji.

Bardziej szczegółowy obraz tych tendencji dają wyniki badania ankietowego akcji kredytowej banków w strefie euro za drugi kwartał 2020. Jeśli chodzi o przedsiębiorstwa, widać, że pandemia nadal mocno pobudza popyt na kredyty, wynikający przede wszystkim z doraźnych potrzeb płynnościowych, przy jednoczesnym spadku zapotrzebowania na finansowanie inwestycji w środki trwałe. Standardy kredytowe dla przedsiębiorstw pozostały zasadniczo niezmienione. Niekorzystny wpływ pogorszenia się perspektyw gospodarczych i związanego z tym spadku zdolności kredytowej przedsiębiorstw został w dużej mierze zrównoważony przez łagodzące oddziaływanie wprowadzonych środków w zakresie polityki publicznej, zwłaszcza wsparcia płynnościowego ze strony EBC oraz rządowych gwarancji kredytowych. Jednak na przyszłość banki spodziewają się zaostrzenia (w ujęciu netto) standardów kredytowych wobec firm, co będzie po części związane ze spodziewanym wygaśnięciem krajowych systemów gwarancji. Natomiast standardy kredytowe wobec gospodarstw domowych się zaostrzyły, co jest odzwierciedleniem przede wszystkim spadku dochodów i pogorszenia perspektyw zatrudnienia ze względu na pandemię.

W ujęciu ogólnym nasze środki w połączeniu z rozwiązaniami przyjętymi przez rządy krajowe i instytucje europejskie będą nadal podtrzymywać dostęp do finansowania, także w przypadku podmiotów najbardziej dotkniętych skutkami pandemii.

Podsumowując, zestawienie wyników analizy ekonomicznej z sygnałami płynącymi z analizy monetarnej potwierdziło, że zapewnienie zdecydowanego zbliżania się inflacji do poziomu poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie wymaga bardzo łagodnej polityki pieniężnej.

Jeśli chodzi o politykę fiskalną, wobec gwałtownego kurczenia się gospodarki strefy euro nadal konieczne są ambitne i skoordynowane działania fiskalne. Środki wprowadzane w związku pandemią powinny być tymczasowe i jak najmocniej ukierunkowane. W tej sytuacji istotnym wsparciem finansowym są przyjęte przez Radę Europejską trzy rodzaje zabezpieczeń – dla pracowników, firm i państw – o łącznej wartości 540 mld euro. Jednocześnie Rada Prezesów wzywa do dalszych zdecydowanych i szybkich działań na rzecz pobudzenia i wsparcia ożywienia gospodarczego. Z wielkim zadowoleniem przyjmujemy więc wniosek Komisji Europejskiej w sprawie narzędzia służącego odbudowie gospodarki (Next Generation EU), które ma wesprzeć regiony i sektory najmocniej dotknięte pandemią, wzmocnić jednolity rynek oraz pomóc w budowaniu trwałej koniunktury i dobrobytu. Ważne jest, żeby europejscy przywódcy szybko uzgodnili ambitny pakiet środków.

Jeśli unijny Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności ma przynieść maksymalne korzyści, powinien być mocno osadzony w solidnej polityce strukturalnej kształtowanej i wdrażanej na szczeblu krajowym. Odpowiednia polityka strukturalna może sprawić, że ożywienie po kryzysie nastąpi szybciej oraz będzie mocniejsze i bardziej równomierne. Dzięki temu zwiększy się także skuteczność polityki pieniężnej w strefie euro. Ukierunkowana polityka strukturalna jest szczególnie ważna dla rewitalizacji naszych gospodarek, a zwłaszcza przyspieszenia inwestycji w priorytetowych obszarach, takich jak transformacja ekologiczna i cyfrowa.

Teraz odpowiemy na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.