KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC
Luis de Guindos, wiceprezes EBC

Frankfurt nad Menem, 11 marca 2021

Szanowni Państwo, wspólnie z panem wiceprezesem mamy przyjemność powitać Państwa na naszej konferencji prasowej. Przedstawimy teraz wyniki posiedzenia Rady Prezesów, na którym był także obecny wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Oczekuje się wprawdzie, że w ciągu bieżącego roku ogólna sytuacja gospodarcza będzie się poprawiać, ale perspektywy na najbliższy okres wciąż są niepewne, zwłaszcza jeśli chodzi o dynamikę pandemii i tempo szczepień. Odbicie popytu światowego i zastosowanie dodatkowych środków fiskalnych wspierają aktywność na świecie i w strefie euro. Jednak uporczywie wysokie wskaźniki zakażeń koronawirusem (COVID‑19), rozprzestrzenianie się mutacji wirusa i związane z tym przedłużanie i zaostrzanie środków wprowadzonych dla opanowania pandemii wpływają niekorzystnie na aktywność gospodarczą strefy euro w krótkim okresie. W dłuższej perspektywie trwające akcje szczepień w połączeniu ze spodziewanym stopniowym łagodzeniem obostrzeń pozwalają oczekiwać, że w ciągu 2021 nastąpi mocne odbicie aktywności gospodarczej. Inflacja w ostatnich miesiącach przyspieszyła, głównie z powodu pewnych czynników przejściowych oraz wzrostu inflacji cen energii. Jednocześnie bazowa presja inflacyjna pozostaje niewielka w wyniku słabego popytu i znacznych niewykorzystanych mocy produkcyjnych na rynkach pracy i produktów. Chociaż najnowsze projekcje naszych ekspertów przewidują stopniowy wzrost tej presji, to potwierdzają także, że średniookresowe perspektywy inflacji pozostają zasadniczo bez zmian w porównaniu z projekcjami eksperckimi z grudnia 2020 i nie dochodzą do docelowego poziomu.

W tej sytuacji niezmiernie ważne pozostaje utrzymanie korzystnych warunków finansowania przez cały okres pandemii. Te warunki określa się za pomocą wszechstronnego i wieloaspektowego zbioru wskaźników obejmujących pełne spektrum transmisji polityki pieniężnej, od stóp procentowych wolnych od ryzyka i rentowności obligacji skarbowych do rentowności obligacji korporacyjnych i warunków kredytowania w sektorze bankowym. Od początku roku rynkowe stopy procentowe poszły w górę, co rodzi ryzyko dla ogólnych warunków finansowania. Stopy wolne od ryzyka i rentowność obligacji skarbowych są dla banków głównym wskaźnikiem referencyjnym do wyznaczania warunków udzielania kredytów. Jeżeli wzrost rynkowych stóp procentowych będzie znaczny i ciągły, a pozostałby niekontrolowany, może doprowadzić do przedwczesnego zacieśnienia się warunków finansowania dla wszystkich sektorów gospodarki. To byłoby niepożądane w obecnym czasie, kiedy utrzymanie korzystnych warunków finansowania wciąż jest konieczne do zmniejszenia niepewności i pobudzenia zaufania, a tym samym – wsparcia aktywności gospodarczej i ochrony średniookresowej stabilności cen.

W tej sytuacji Rada Prezesów podjęła następujące decyzje:

Po pierwsze, będziemy w dalszym ciągu prowadzić zakupy netto aktywów w ramach nadzwyczajnego programu zakupów w czasie pandemii (PEPP), na który przeznaczyliśmy łączną pulę 1850 mld euro, co najmniej do końca marca 2022, a w każdym razie dopóki Rada Prezesów nie uzna, że kryzysowa faza pandemii dobiegła końca. Na podstawie wspólnej oceny warunków finansowania i perspektyw inflacji Rada Prezesów oczekuje, że przez następny kwartał zakupy w ramach programu PEPP będą prowadzone w znacznie szybszym tempie niż w pierwszych miesiącach bieżącego roku.

Skup będzie prowadzony elastycznie, odpowiednio do sytuacji na rynku oraz tak, żeby uniknąć zacieśnienia się warunków finansowania w sposób niespójny z przeciwdziałaniem spadkowemu oddziaływaniu pandemii na prognozowaną ścieżkę inflacji. Ponadto elastyczne kształtowanie z biegiem czasu struktury skupu pod względem klas aktywów i jurysdykcji będzie nadal wspierać płynną transmisję polityki pieniężnej. Jeżeli w horyzoncie czasowym zakupów netto w ramach programu PEPP uda się utrzymać korzystne warunki finansowania przy poziomie zakupów niższym od przewidzianej puli środków, nie trzeba będzie tej puli wykorzystywać w całości. Z drugiej strony będzie też możliwa jej rekalibracja, jeżeli okaże się to potrzebne do utrzymania korzystnych warunków finansowania, żeby przeciwdziałać negatywnemu wpływowi szoku spowodowanego pandemią na ścieżkę inflacji.

Spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP będziemy reinwestować co najmniej do końca 2023. Tak czy inaczej, wygaszanie w przyszłości portfela PEPP będzie się odbywać w sposób kontrolowany, żeby nie zaburzać odpowiedniego nastawienia polityki pieniężnej.

Po drugie, nadal będziemy prowadzić zakupy netto w ramach programu skupu aktywów (APP) na kwotę 20 mld euro miesięcznie. W dalszym ciągu przewidujemy, że miesięczne zakupy netto aktywów w ramach programu APP będą prowadzone tak długo, jak długo będzie to konieczne do wzmocnienia łagodzącego oddziaływania podstawowych stóp procentowych EBC, i że zakończą się krótko przed tym, jak zaczniemy podnosić te stopy.

Zamierzamy też w dalszym ciągu reinwestować w całości spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP jeszcze przez dłuższy czas po tym, jak zaczniemy podnosić podstawowe stopy procentowe EBC, a w każdym razie tak długo, jak długo będzie to konieczne do utrzymania korzystnych warunków płynnościowych i zdecydowanie łagodnej polityki pieniężnej.

Po trzecie, Rada Prezesów postanowiła pozostawić podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Oczekujemy, że stopy pozostaną na obecnym lub niższym poziomie, dopóki nie stwierdzimy, że perspektywy inflacji w horyzoncie czasowym naszych projekcji zdecydowanie zbliżają się do poziomu, który jest wystarczająco blisko, ale poniżej 2%, oraz że to zbliżenie konsekwentnie odzwierciedla się w dynamice inflacji bazowej.

Wreszcie, będziemy w dalszym ciągu dostarczać znaczną ilość płynności poprzez operacje refinansujące. W szczególności trzecia seria ukierunkowanych dłuższych operacji refinansujących (TLTRO III) w dalszym ciągu jest dla banków atrakcyjnym źródłem finansowania, wspierającym akcję kredytową na rzecz przedsiębiorstw i gospodarstw domowych.

Utrzymanie przez cały okres pandemii korzystnych warunków finansowania dla wszystkich sektorów gospodarki wciąż jest konieczne do wsparcia aktywności gospodarczej i ochrony średniookresowej stabilności cen. Będziemy także nadal monitorować kształtowanie się kursu walutowego pod kątem potencjalnych skutków dla średniookresowych perspektyw inflacji. Jesteśmy gotowi odpowiednio dostosowywać wszystkie swoje narzędzia, żeby sprawić – w zgodzie z zadeklarowanym dążeniem do symetrii – że inflacja będzie stabilnie zmierzać do docelowego poziomu.

Przedstawię teraz bardziej szczegółowo naszą ocenę sytuacji, poczynając od analizy ekonomicznej. Realny PKB strefy euro, po mocnym przyspieszeniu w trzecim kwartale 2020, w czwartym kwartale zmniejszył się o 0,7%. Szacuje się, że w skali całego roku realny PKB skurczył się o 6,6%, a w ostatnim kwartale poziom aktywności gospodarczej był o 4,9% niższy niż przed pandemią, na koniec 2019.

Napływające dane gospodarcze, informacje z badań ankietowych i wskaźniki o wysokiej częstotliwości wskazują, że w pierwszym kwartale 2021, z powodu utrzymującej się pandemii i związanych z nią obostrzeń, gospodarka wciąż była słaba. Dlatego w tym kwartale realny PKB prawdopodobnie znów się skurczy.

Sytuacja gospodarcza nadal kształtuje się różnie w poszczególnych krajach i sektorach. Ograniczenia dotyczące społecznych interakcji i mobilności mocniej odbiły się na sektorze usług niż na sektorze przemysłowym, w którym sytuacja poprawia się szybciej. Chociaż środki polityki fiskalnej pomagają gospodarstwom domowym i firmom, to z uwagi na pandemię i jej konsekwencje dla zatrudnienia i dochodów konsumenci wciąż zachowują się z rezerwą. Z kolei słabsze bilanse przedsiębiorstw oraz podwyższona niepewność co do perspektyw gospodarczych w dalszym ciągu wpływają niekorzystnie na inwestycje firm.

W dłuższej perspektywie trwające akcje szczepień w połączeniu ze stopniowym łagodzeniem obostrzeń pozwalają oczekiwać – o ile znów nie nastąpi niekorzystny zwrot sytuacji epidemicznej – że w ciągu 2021 nastąpi mocne odbicie aktywności gospodarczej. W średnim okresie ożywieniu gospodarczemu w strefie euro powinny sprzyjać korzystne warunki finansowania, ekspansywna polityka fiskalna oraz poprawianie się popytu w miarę stopniowego znoszenia obostrzeń.

Taka ocena jest zasadniczo zgodna z bazowym scenariuszem projekcji makroekonomicznych ekspertów EBC dla strefy euro z marca 2021. Według tych projekcji roczna dynamika realnego PKB ma wynieść 4,0% w 2021, 4,1% w 2022 oraz 2,1% w 2023. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów Eurosystemu z grudnia 2020 perspektywy aktywności gospodarczej pozostały w większości niezmienione.

W sumie bilans pro- i antywzrostowych czynników ryzyka dla strefy euro w średnim okresie stał się bardziej zrównoważony, chociaż w najbliższym okresie wciąż występują czynniki oddziałujące w stronę spadku. Powodem do optymizmu są lepsze perspektywy popytu światowego, wzmacniane przez znaczne bodźce fiskalne, oraz postęp akcji szczepień. Natomiast trwająca pandemia, w tym rozprzestrzenianie się mutacji wirusa, oraz jej implikacje dla warunków gospodarczych i finansowych pozostają źródłem ryzyka spadkowego.

W styczniu i lutym 2021 roczna inflacja w strefie euro gwałtownie wzrosła: do 0,9%, podczas gdy w grudniu wyniosła −0,3%. Skok inflacji ogółem odzwierciedla różne czynniki idiosynkratyczne, w tym koniec przejściowego obniżenia podatku VAT w Niemczech, opóźnienie sezonu wyprzedaży w niektórych krajach strefy euro oraz wpływ większych niż zwykle zmian w wagach HICP na 2021, a także wyższą inflację cen energii. Na podstawie aktualnych cen terminowych ropy można oczekiwać, że w najbliższych miesiącach inflacja wzrośnie, ale w ciągu roku będzie występować pewna zmienność, odzwierciedlająca wahania dynamiki czynników, które obecnie oddziałują w kierunku wzrostu inflacji. Te czynniki powinny zniknąć z rocznej stopy inflacji na początku przyszłego roku. Bazowa presja inflacyjna w roku bieżącym powinna się nieco zwiększyć wskutek obecnych ograniczeń podażowych i ożywienia popytu wewnętrznego, chociaż oczekuje się, że pozostanie ogólnie niewielka, m.in. z powodu niskiej presji płacowej oraz wcześniejszej aprecjacji euro. Kiedy wpływ pandemii wygaśnie, zmniejszanie wysokiego obecnie poziomu niewykorzystanych mocy produkcyjnych, wspierane łagodną polityką pieniężną i fiskalną, będzie w średnim okresie przyczyniać się do stopniowego wzrostu inflacji. Rynkowe i ankietowe wskaźniki długookresowych oczekiwań inflacyjnych pozostają niskie, chociaż te pierwsze ciągle stopniowo rosną.

Taka ocena jest zasadniczo zgodna ze scenariuszem bazowym projekcji makroekonomicznych ekspertów EBC dla strefy euro z marca 2021. W tym scenariuszu roczna inflacja ma wynieść 1,5% w 2021, 1,2% w 2022 oraz 1,4% w 2023. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów Eurosystemu z grudnia 2020 perspektywy inflacji na 2021 i 2022 zostały zrewidowane w górę, głównie z powodu czynników przejściowych i wyższej inflacji cen energii, natomiast na 2023 pozostały niezmienione.

W dziedzinie analizy monetarnej roczna dynamika podaży szerokiego pieniądza (agregatu M3) w styczniu 2021 wyniosła 12,5%, wobec 12,4% w grudniu 2020 i 11,0% w listopadzie. Do mocnej dynamiki M3 nadal przyczyniał się prowadzony przez Eurosystem skup aktywów, który pozostaje największym źródłem kreacji pieniądza. Głównym czynnikiem wzrostu szerokiego pieniądza w dalszym ciągu był wąski agregat M1, co jest spójne z wciąż zwiększoną preferencją dla płynności w sektorze utrzymującym zasoby pieniężne oraz niskim kosztem alternatywnym utrzymywania depozytów o najwyższej płynności.

Jeśli chodzi o finansowanie sektora prywatnego, akcja kredytowa dla przedsiębiorstw nieco się osłabiła, a w przypadku gospodarstw domowych pozostała stabilna. Miesięczny napływ kredytów do przedsiębiorstw, zgodnie z tendencją obserwowaną od końca lata, nadal zwalniał. Jednocześnie roczna stopa wzrostu tych kredytów zasadniczo się nie zmieniła – wyniosła 7,0%, podczas gdy w grudniu wynosiła 7,1% – ponieważ wciąż odzwierciedlała mocny wzrost akcji kredytowej z pierwszego półrocza. Roczna stopa wzrostu kredytów dla gospodarstw domowych pozostała w styczniu ogólnie stabilna i wyniosła 3,0%, wobec 3,1% w grudniu, przy solidnym dodatnim saldzie miesięcznych przepływów kredytowych.

W ujęciu ogólnym zastosowane przez nas środki w połączeniu z rozwiązaniami przyjętymi przez rządy krajowe i inne instytucje europejskie pozostają niezbędne do utrzymania warunków udzielania kredytów bankowych i dostępu do finansowania, zwłaszcza dla podmiotów najbardziej poszkodowanych wskutek pandemii.

Podsumowując, zestawienie wyników analizy ekonomicznej z sygnałami płynącymi z analizy monetarnej potwierdziło, że wsparcie aktywności gospodarczej i zdecydowanego zbliżania się inflacji do poziomu poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie wymaga bardzo łagodnej polityki pieniężnej.

Jeśli chodzi o politykę fiskalną, wobec gwałtownego kurczenia się gospodarki strefy euro nadal konieczne są ambitne i skoordynowane działania fiskalne. W tym zakresie – ze względu na słabość popytu wśród firm i gospodarstw domowych, związaną z trwającą pandemią i wynikającymi z niej obostrzeniami – należy utrzymać wsparcie ze strony krajowej polityki fiskalnej. Jednocześnie środki fiskalne wprowadzane w związku z pandemią powinny nadal być jak najbardziej tymczasowe i ukierunkowane, żeby skutecznie wyeliminować słabości i doprowadzić do szybkiego ożywienia. Istotnym wsparciem finansowym są trzy rodzaje zabezpieczeń – dla pracowników, firm i rządów – przyjęte przez Radę Europejską.

Rada Prezesów uznaje kluczową rolę pakietu Next Generation EU i podkreśla, że należy go niezwłocznie uruchomić. Wzywa państwa członkowskie do szybkiej ratyfikacji decyzji w sprawie zasobów własnych, do prędkiego ukończenia planów odbudowy i wzmacniania odporności oraz do kierowania środków na produktywne wydatki publiczne, przy jednoczesnym wdrażaniu polityki strukturalnej nastawionej na zwiększanie wydajności. W takich warunkach program Next Generation EU pomoże osiągnąć szybsze, mocniejsze i bardziej równomierne ożywienie oraz zwiększyć odporność i potencjał wzrostowy gospodarek państw członkowskich, co korzystnie wpłynie na skuteczność polityki pieniężnej w strefie euro. Taka polityka strukturalna jest szczególnie ważna dla uporania się z przewlekłymi słabościami strukturalnymi i instytucjonalnymi oraz przyspieszenia transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej.

Teraz odpowiemy na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.