KONFERENCJA PRASOWA

Christine Lagarde, prezes EBC,
Luis de Guindos, wiceprezes EBC

Frankfurt nad Menem, 10 grudnia 2020

Szanowni Państwo, wspólnie z panem wiceprezesem mamy przyjemność powitać Państwa na naszej konferencji prasowej. Przedstawimy teraz wyniki dzisiejszego posiedzenia Rady Prezesów, na którym był także obecny wiceprzewodniczący wykonawczy Komisji Europejskiej Valdis Dombrovskis.

Wprawdzie odbicie aktywności gospodarczej w trzecim kwartale było mocniejsze, niż się spodziewano, a perspektywy rozpoczęcia masowych szczepień są optymistyczne, ale pandemia nadal stanowi poważne zagrożenie zarówno dla zdrowia społeczeństwa, jak i dla gospodarek strefy euro i całego świata. Ponowny wzrost liczby zakażeń COVID‑19 i związane z tym obostrzenia znacznie ograniczają aktywność gospodarczą w strefie euro. Według szacunków w czwartym kwartale 2020 ta aktywność się zmniejszyła, przy czym w sektorze przetwórstwa przemysłowego nadal trzyma się dobrze, ale w usługach mocno spadła wskutek wzrostu liczby zakażeń oraz nowych ograniczeń dotyczących społecznych interakcji i mobilności. W warunkach słabego popytu i znacznych niewykorzystanych mocy produkcyjnych na rynkach pracy i produktów inflacja wciąż jest bardzo niska. Z napływających danych oraz z projekcji naszych ekspertów wynika ogólnie, że w krótkim okresie wpływ pandemii na gospodarkę będzie silniejszy, a słabość inflacji potrwa dłużej, niż dotąd przewidywano.

W obliczu niekorzystnych skutków gospodarczych wywołanych przez nawrót pandemii Rada Prezesów dokonała dziś następującej rekalibracji swoich instrumentów polityki pieniężnej:

Po pierwsze, Rada Prezesów postanowiła pozostawić podstawowe stopy procentowe EBC bez zmian. Oczekujemy, że stopy pozostaną na obecnym lub niższym poziomie, dopóki nie stwierdzimy, że perspektywy inflacji w horyzoncie czasowym naszych projekcji zdecydowanie zbliżają się do poziomu, który jest wystarczająco blisko, ale poniżej 2%, oraz że to zbliżenie konsekwentnie odzwierciedla się w dynamice inflacji bazowej.

Po drugie, postanowiliśmy zwiększyć pulę środków na nadzwyczajny program zakupów w czasie pandemii (PEPP) o 500 mld euro, do łącznie 1850 mld euro. Wydłużyliśmy także horyzont czasowy zakupów netto w ramach programu PEPP co najmniej do końca marca 2022 roku. Tak czy inaczej, będziemy prowadzić zakupy netto, dopóki Rada Prezesów nie uzna, że kryzysowa faza pandemii koronawirusa dobiegła końca.

Przez ten okres będziemy kontynuować zakupy w ramach programu PEPP, żeby utrzymać korzystne warunki finansowania. Skup będzie prowadzony elastycznie, odpowiednio do sytuacji na rynku oraz tak, żeby uniknąć zacieśnienia się warunków finansowania w sposób niespójny z przeciwdziałaniem spadkowemu oddziaływaniu pandemii na prognozowaną ścieżkę inflacji. Ponadto elastyczne kształtowanie z biegiem czasu struktury skupu pod względem klas aktywów i jurysdykcji będzie nadal wspierać płynną transmisję polityki pieniężnej. Jeżeli w horyzoncie czasowym zakupów netto w ramach programu PEPP uda się utrzymać korzystne warunku finansowania przy poziomie zakupów niższym od przewidzianej puli środków, nie trzeba będzie tej puli wykorzystywać w całości. Z drugiej strony będzie też możliwa jej rekalibracja, jeżeli okaże się to potrzebne do utrzymania korzystnych warunków finansowania, żeby przeciwdziałać negatywnemu wpływowi szoku spowodowanego pandemią na ścieżkę inflacji.

Wydłużenie czasu prowadzenia skupu w ramach programu PEPP odzwierciedla długotrwałe niekorzystne skutki pandemii dla gospodarki i inflacji. Umożliwia ciągłą obecność na rynku i trwalsze wsparcie ze strony naszych bodźców monetarnych. Utrzymanie korzystnych warunków finansowania w czasie pandemii pomoże zmniejszyć niepewność i zwiększyć zaufanie, pobudzając tym samym wydatki konsumpcyjne i inwestycje przedsiębiorstw. W ten sposób będzie podtrzymywać ożywienie gospodarcze i pomagać w neutralizacji spadkowego oddziaływania pandemii na prognozowaną ścieżkę inflacji.

Postanowiliśmy także wydłużyć okres reinwestowania spłat kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu PEPP co najmniej do końca roku 2023. Tak czy inaczej, wygaszanie w przyszłości portfela PEPP będzie się odbywać w sposób kontrolowany, żeby nie zaburzać odpowiedniego nastawienia polityki pieniężnej.

Po trzecie, Rada Prezesów zdecydowała się ponownie zrekalibrować warunki trzeciej serii ukierunkowanych dłuższych operacji refinansujących (TLTRO III). Postanowiliśmy mianowicie wydłużyć o dwanaście miesięcy, do czerwca 2022, okres obowiązywania znacznie korzystniejszych warunków. Między czerwcem a grudniem 2021 przeprowadzimy także trzy dodatkowe operacje. Ponadto postanowiliśmy zwiększyć łączną kwotę, jaką kontrahenci będą mogli pożyczyć w ramach operacji TLTRO III, z 50% do 55% salda kwalifikowanych kredytów. Żeby zachęcić banki do utrzymania obecnego poziomu udzielanych kredytów, pożyczki w ramach TLTRO III na zrekalibrowanych warunkach będą dostępne jedynie dla banków osiągających nowy docelowy poziom akcji kredytowej. Wydłużenie niskiego oprocentowania operacji TLTRO III wprowadzonego w związku z pandemią, zwiększenie liczby operacji oraz podwyższenie kwoty, jaką można od nas pożyczyć, pozwoli utrzymać bardzo korzystne warunki finansowania banków. Dzięki temu banki będą mogły w dalszym ciągu oferować korzystne warunki kredytowe i będą mieć wystarczające zasoby płynności, żeby udzielać kredytów gospodarstwom domowym i firmom.

Po czwarte, postanowiliśmy wydłużyć do czerwca 2022 okres obowiązywania pakietu środków dotyczących złagodzenia zasad kwalifikowania zabezpieczeń, przyjętego przez Radę Prezesów 7 i 22 kwietnia 2020. Wydłużenie obowiązywania tych środków sprawi, że banki będą mogły w dalszym ciągu w pełni korzystać z operacji płynnościowych Eurosystemu, zwłaszcza ze zrekalibrowanych operacji TLTRO. Przed czerwcem 2022 Rada Prezesów ponownie oceni środki dotyczące złagodzenia zasad kwalifikowania zabezpieczeń, żeby uniknąć niekorzystnego wpływu na udział kontrahentów Eurosystemu w operacjach TLTRO III.

Po piąte, Rada Prezesów postanowiła również przeprowadzić w 2021 cztery dodatkowe nadzwyczajne dłuższe operacje refinansujące w czasie pandemii (PELTRO), które będą nadal stanowić skuteczny mechanizm ochrony płynności.

Po szóste, nadal będą prowadzone zakupy netto w ramach programu skupu aktywów (APP) na kwotę 20 mld euro miesięcznie. W dalszym ciągu oczekujemy, że miesięczne zakupy netto aktywów w ramach programu APP będą prowadzone tak długo, jak długo będzie to konieczne do wzmocnienia łagodzącego oddziaływania podstawowych stóp procentowych EBC, i że zakończą się krótko przed tym, jak zaczniemy podnosić te stopy.

Zamierzamy też w dalszym ciągu reinwestować – w całości – spłaty kapitału z tytułu zapadających papierów wartościowych nabytych w ramach programu APP jeszcze przez dłuższy czas po tym, jak zaczniemy podnosić podstawowe stopy procentowe EBC, a w każdym razie tak długo, jak długo będzie to konieczne do utrzymania korzystnych warunków płynnościowych i zdecydowanie łagodnej polityki pieniężnej.

Po siódme, linia operacji repo oferowanych przez Eurosystem bankom centralnym (EUREP) oraz wszystkie tymczasowe linie swap i repo skierowane do banków centralnych spoza strefy euro będą przedłużone do marca 2022 roku.

Na koniec, postanowiliśmy kontynuować prowadzenie regularnych operacji pożyczkowych w trybie przetargu kwotowego z pełnym przydziałem na aktualnych warunkach tak długo, jak długo będzie to konieczne.

Dzisiaj o godz. 15.30 CET ukażą się osobne komunikaty prasowe ze szczegółowymi informacjami o środkach zastosowanych przez Radę Prezesów.

Uchwalone dziś środki polityki pieniężnej przyczynią się do utrzymania korzystnych warunków finansowania w okresie pandemii, wspierając tym samym dopływ kredytów do wszystkich sektorów gospodarki, i w ten sposób będą pobudzać aktywność gospodarczą oraz chronić średniookresową stabilność cen. Jednocześnie wciąż występuje wysoka niepewność, dotycząca m.in. dynamiki pandemii oraz terminu rozpoczęcia masowych szczepień. Będziemy także nadal monitorować kształtowanie się kursu walutowego pod kątem potencjalnych skutków dla średniookresowych perspektyw inflacji. W związku z tym nadal jesteśmy gotowi odpowiednio dostosowywać wszystkie swoje narzędzia, żeby sprawić – w zgodzie z zadeklarowanym dążeniem do symetrii – że inflacja będzie stabilnie zmierzać do docelowego poziomu.

Przedstawię teraz bardziej szczegółowo naszą ocenę sytuacji, poczynając od analizy ekonomicznej. Realny PKB strefy euro, który w pierwszym półroczu 2020 gwałtownie się skurczył, w trzecim kwartale mocno odbił: w ujęciu kwartalnym wzrósł o 12,5%, chociaż pozostał znacznie poniżej poziomu sprzed pandemii. Oczekuje się, że druga fala pandemii i związane z nią nasilone obostrzenia, obserwowane od połowy października, doprowadzą do ponownego znacznego spadku aktywności w czwartym kwartale – ale w znacznie mniejszym stopniu niż w drugim.

Sytuacja gospodarcza nadal kształtuje się różnie w poszczególnych sektorach. Nowe ograniczenia dotyczące społecznych interakcji i mobilności mocniej odbiły się na sektorze usług niż na przemyśle. Chociaż środki polityki fiskalnej pomagają gospodarstwom domowym i firmom, to z uwagi na pandemię i jej skutki dla zatrudnienia i dochodów konsumenci wciąż zachowują się z rezerwą. Z kolei słabsze bilanse oraz niepewność co do perspektyw gospodarczych wpływają niekorzystnie na inwestycje przedsiębiorstw.

Jeśli chodzi o widoki na przyszłość, informacja o szansach na rozpoczęcie masowych szczepień pozwala z większą ufnością oczekiwać, że kryzys zdrowotny zostanie stopniowo przezwyciężony. Jednak osiągnięcie powszechnej odporności nie nastąpi tak szybko, a tymczasem nie można wykluczyć nawrotu zakażeń, który stanowiłby wyzwanie dla systemów opieki zdrowotnej i perspektyw gospodarczych. W średnim okresie ożywieniu gospodarczemu w strefie euro powinny sprzyjać korzystne warunki finansowania, ekspansywna polityka fiskalna oraz poprawianie się popytu w miarę znoszenia obostrzeń i ustępowania niepewności.

Taka ocena jest zasadniczo zgodna z bazowym scenariuszem projekcji makroekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z grudnia 2020. Według tych projekcji roczna dynamika realnego PKB ma wynieść −7,3% w 2020, 3,9% w 2021, 4,2% w 2022 oraz 2,1% w 2023. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z września 2020 perspektywy aktywności gospodarczej na krótki okres zrewidowano w dół, natomiast w średnim okresie przewiduje się ogólnie jej ożywienie do poziomu ze scenariusza bazowego projekcji wrześniowych.

W sumie w bilansie ryzyk dla perspektyw wzrostu w strefie euro wciąż przeważają czynniki spadkowe, ale już nie tak wyraźnie. Informacje o widokach na rozpoczęcie masowych szczepień budzą optymizm, natomiast ryzyka spadkowe wiążą się ze skutkami pandemii dla sytuacji gospodarczej i finansowej.

Według szacunków flash Eurostatu roczna inflacja w strefie euro pozostała w listopadzie bez zmian na poziomie −0,3%. Na podstawie dynamiki cen ropy oraz po uwzględnieniu przejściowego obniżenia stawki VAT w Niemczech przewiduje się, że do początków roku 2021 inflacja ogółem będzie ujemna. Następnie powinna wzrosnąć pod wpływem cofnięcia przejściowego obniżenia stawki VAT oraz wskutek dodatniego efektu bazy w inflacji cen energii. Jednocześnie bazowa presja cenowa prawdopodobnie pozostanie stłumiona z powodu słabego popytu, zwłaszcza w sektorach związanych z turystyką i podróżami, oraz niskiej presji płacowej i aprecjacji kursu euro. Kiedy wpływ pandemii wygaśnie, ożywienie popytu wspierane łagodną polityką pieniężną i fiskalną będzie w średnim okresie oddziaływać w kierunku wzrostu inflacji. Rynkowe i ankietowe wskaźniki długookresowych oczekiwań inflacyjnych pozostają niskie.

Taka ocena jest zasadniczo zgodna ze scenariuszem bazowym projekcji makroekonomicznych ekspertów Eurosystemu dla strefy euro z grudnia 2020. W tym scenariuszu roczna inflacja ma wynieść 0,2% w 2020, 1,0% w 2021, 1,1% w 2022 oraz 1,4% w 2023. W porównaniu z projekcjami makroekonomicznymi ekspertów EBC z września 2020 perspektywy inflacji na lata 2020 i 2022 zrewidowano w dół.

W dziedzinie analizy monetarnej roczna dynamika szerokiego pieniądza (agregatu M3) w październiku 2020 pozostała zasadniczo bez zmian na poziomie 10,5%. Do jej silnego wzrostu przyczynia się prowadzony przez Eurosystem skup aktywów, który stał się największym źródłem kreacji pieniądza. W warunkach wciąż zwiększonej preferencji dla płynności w sektorze utrzymującym zasoby pieniężne oraz niskiego kosztu alternatywnego utrzymywania depozytów o najwyższej płynności głównym czynnikiem wzrostu dynamiki szerokiego pieniądza w dalszym ciągu jest wąski agregat M1.

Dynamika akcji kredytowej dla sektora prywatnego ustabilizowała się, przy czym nadal jest większa niż w okresie przed pandemią COVID‑19. Roczna dynamika kredytów dla przedsiębiorstw niefinansowych – po dużych wzrostach w początkowych miesiącach pandemii – w październiku spadła do 6,8%, z 7,1% we wrześniu. Jak wynika z naszego badania ankietowego akcji kredytowej banków ze strefy euro za trzeci kwartał 2020, to spowolnienie wiąże się z ustępowaniem nadzwyczajnego zapotrzebowania na płynność, słabą dynamiką inwestycji i zacieśnieniem warunków udzielania kredytów dla firm. Roczna stopa wzrostu kredytów dla gospodarstw domowych wyniosła w październiku 3,1%, tyle samo co we wrześniu.

W ujęciu ogólnym zastosowane przez nas środki w połączeniu z rozwiązaniami przyjętymi przez rządy krajowe i instytucje europejskie pozostają niezbędne do utrzymania warunków udzielania kredytów bankowych i dostępu do finansowania, zwłaszcza w przypadku podmiotów najbardziej poszkodowanych wskutek pandemii.

Podsumowując, zestawienie wyników analizy ekonomicznej z sygnałami płynącymi z analizy monetarnej potwierdziło, że wsparcie aktywności gospodarczej i zdecydowanego zbliżania się inflacji do poziomu poniżej, ale blisko 2% w średnim okresie wymaga bardzo łagodnej polityki pieniężnej.

Jeśli chodzi o politykę fiskalną, wobec gwałtownego kurczenia się gospodarki strefy euro nadal konieczne są ambitne i skoordynowane działania fiskalne. Środki fiskalne wprowadzane w związku z pandemią powinny być tymczasowe i jak najmocniej ukierunkowane. Jednocześnie słabość popytu wśród firm i gospodarstw domowych oraz podwyższone ryzyko opóźnienia ożywienia – wobec nowych obostrzeń związanych z drugą falą pandemii – zdecydowanie przemawiają za utrzymaniem pomocy ze strony krajowej polityki fiskalnej. W tej sytuacji istotnym wsparciem finansowym są przyjęte przez Radę Europejską trzy rodzaje zabezpieczeń: dla pracowników, firm i państw.

Rada Prezesów uznaje kluczową rolę pakietu Next Generation EU i podkreśla, że należy go niezwłocznie uruchomić. Wzywa państwa członkowskie do wyasygnowania środków na sfinansowanie produktywnych wydatków publicznych, którym powinna towarzyszyć polityka strukturalna ukierunkowana na poprawę wydajności. Wtedy program Next Generation EU może pomóc osiągnąć szybsze, mocniejsze i bardziej równomierne ożywienie oraz zwiększyć odporność i potencjał wzrostowy gospodarek państw członkowskich, co korzystnie wpłynie na skuteczność polityki pieniężnej w strefie euro. Taka polityka strukturalna jest szczególnie ważna dla uporania się z przewlekłymi słabościami strukturalnymi i instytucjonalnymi oraz przyspieszenia transformacji ekologicznej i transformacji cyfrowej.

Teraz odpowiemy na Państwa pytania.

Dosłowny tekst przyjęty przez Radę Prezesów znajduje się w wersji angielskiej.