Geld in het digitale tijdperk

Blogbericht van Fabio Panetta, directielid van de ECB

Frankfurt am Main, 2 december 2020

Geld is al sinds de tijd van het oude Griekenland vrijwel synoniem met contant geld: munten en later bankbiljetten zijn uitgegroeid tot efficiënte en algemeen aanvaarde betaalmiddelen voor dagelijkse transacties.

In de afgelopen jaren is het betaalgedrag als gevolg van de digitale revolutie echter aanzienlijk veranderd: het wordt steeds gebruikelijker om met een mobiele telefoon, kaart of smartwatch te betalen.

Uit een nieuwe studie naar het betaalgedrag van consumenten in het eurogebied (SPACE genaamd), uitgevoerd door de Europese Centrale Bank en nationale centrale banken, blijkt dat bijna de helft van de volwassenen in het eurogebied nu het liefst digitaal betaalt, en deze trend lijkt te zijn versneld door de coronapandemie (Covid-19). Hoewel contant geld bij persoonlijke transacties nog steeds het meest gebruikte betaalmiddel is, neemt het aandeel ervan wel af. Aankopen op afstand worden bij voorkeur met een kaart of elektronisch betaald, terwijl rekeningen doorgaans via automatische incasso of overmaking worden voldaan.

Deze uiteenlopende bevindingen duiden erop dat geen van de nu beschikbare betaalmiddelen aan alle behoeften van consumenten voldoet. Dit onderstreept hoe belangrijk het is dat mensen kunnen blijven kiezen hoe ze betalen en dat ze dat op een snelle, veilige, goedkope en eenvoudige manier kunnen blijven doen. Contant en digitaal geld vullen elkaar dan ook prima aan: samen verruimen ze de keus en geven ze alle groepen in de maatschappij gemakkelijker toegang tot eenvoudige betaalmethoden, wat de inclusie ten goede komt en het betalingsverkeer schokbestendiger maakt.

Digitaal geld gaat hand in hand met de digitalisering van de economie: het stimuleert de groei van e-commerce en onze levensstijl waarbij we te allen tijde met het internet verbonden zijn en voorziet in de behoefte aan onmiddellijkheid en naadloze integratie tussen betalingen en digitale diensten.

Maar hoe betrouwbaar het digitale betalingsverkeer ook is, het blijft kwetsbaar voor verstoringen, zoals stroomstoringen, cyberbedreigingen en technische problemen. In die situaties kan contant geld de schokbestendigheid van het betalingsverkeer ondersteunen. Met zijn unieke eigenschappen is contant geld een cruciale achtervang en een vertrouwd oppotmiddel. Uit onze enquête naar betalingen blijkt dat 34% van de burgers in het eurogebied thuis contant geld achter de hand houdt.

Contant geld is ook inclusief. Digitale betalingen hebben als belangrijk nadeel dat als ze de norm worden, het risico bestaat dat burgers die dergelijke diensten niet kunnen of willen gebruiken – bijvoorbeeld om privacyredenen – van de economie worden uitgesloten. Uit onze enquête naar betalingen blijkt dat burgers regelmatig contant geld gebruiken, ongeacht hun leeftijd, opleidingsniveau of inkomen. Bovendien is contant geld cruciaal voor de inclusie van maatschappelijk kwetsbare burgers die misschien geen bankrekening hebben of niet over de noodzakelijke digitale vaardigheden beschikken. Dit geeft aan hoe belangrijk het is dat we blijven zorgen voor een soepele werking van de geldomloop, met inbegrip van eenvoudige toegang tot contant geld en algemene acceptatie van contant geld aan de kassa. Daarom zorgen we ervoor dat contant geld overal in het eurogebied algemeen beschikbaar en geaccepteerd blijft.

Nu consumenten en particulier geld digitaal gaan, is door de centrale bank uitgegeven geld echter ook aan vernieuwing toe. Het vertegenwoordigt immers een collectief goed, dat in het digitale tijdperk volledig beschikbaar moet blijven. We moeten dan ook klaar zijn om een digitaal equivalent voor bankbiljetten uit te geven, mocht dat nodig zijn. Een digitale euro kan een aanvulling op contant geld zijn: samen bieden ze toegang tot eenvoudige en kosteloze betalingen. Een digitale euro moet ook aansluiten bij particuliere betaaloplossingen en zo pan-Europese oplossingen en aanvullende diensten voor consumenten bevorderen. Ook de bescherming van de privacy heeft een hoge prioriteit, om ervoor te zorgen dat burgers in het digitale tijdperk vertrouwen in het betalingsverkeer blijven houden. Om meer inzicht te krijgen in de behoeften en zorgen van eindgebruikers, houden we momenteel een openbare raadpleging over een digitale euro en vragen iedereen om feedback te geven.

Digitalisering kan een revolutie in het betalingsverkeer betekenen. Het is echter belangrijk dat Europese huishoudens en bedrijven een keuze blijven houden. Daarom willen we ervoor blijven zorgen dat er in alle omstandigheden een publieke, eenvoudige, kosteloze en veilige betaalmogelijkheid is.